یوسف خان

امیر خان سردار پس از انجام مأموریت‌هایی در جناح شرقی قشون عباس میرزا، مأمور جناح غربی شد. در سال ۱۲۳۱ ه‍.ق به همراه یوسف خان گرجی سرهنگ فوج بهادران نومسلمان، کردهای بِلباس را سرکوب کرد و مدتی بعد در محل کرمیان نزدیک شهرزور آنان را تاراند.

عزیز کرده ی پروردگار، یوسف خان کزو چو دیده ی یعقوب شد جهان روشن

در سال ۱۶۱۶ میلادی، یک هیئت دیپلماتیک در مسکو وعده‌های حمایت از بازرگانان ایرانی را که در روسیه تجارت می‌کردند، تضمین کرد. بازرگانان ایرانی در روسیه اغلب نمایندگان دیپلماتیک را همراهی می‌کردند. اما بازرگانان روسی در گیلان و اردبیل مرتباً مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند و یوسف خان والی شامخی از حمایت از بازرگانان روسی خودداری می‌کرد.

قبل از ساخت شهر اراک، در محل آن روستایی به نام دسکره یا دستجِرده وجود داشت که پس از متروکه شدن آن در اوایل دوره زندیه، هشت قلعه در اطراف آن ساخته شد.[یادداشت ۱] در دوره قاجار، یوسف خان گرجی این قلعه‌ها را خراب کرد و قلعه‌ای بزرگتر ساخت و مردم قلعه‌ها را به قلعه نوین کوچ داد. این قلعه بنای اولیه شهر اراک محسوب می‌شد.

احمدخان شش پسر بنامهای: شیخ محمدخان، حاجی مصطفی خان، عبدالله خان، ابوالفتح خان، محمود خان و یوسف خان داشت.

بنیان شهر اراک به دوره قاجار و پادشاهی فتحعلی شاه می‌رسد. در اوایل سلطنت قاجار به دلیل وسعت و جمعیت زیاد منطقه عراق عجم، همواره ناامنی و اختلافات محلی وجود داشت و این امر از لحاظ سیاسی و اقتصادی حکومت مرکزی را دچار مشکل کرده بود. فتحعلی شاه برای در دست گرفتن کنترل منطقه به فکر سربازگیری از مردم این منطقه افتاد، بنابراین قشونی به نام قشون عراق به فرماندهی سپهدار یوسف خان گرجی تشکیل گردید. یوسف خان گرجی از شاه تقاضا نمود که برای مرکز قشون پادگان نظامی احداث کند.

تاریخ پیدا شدن سیب زمینی کتابی است که از زبان فرانسه به فارسی ترجمه شده‌است. میرزا یوسف خان مستشارالسلطنه (۱۲۳۹–۱۳۱۳ق)، از روشنفکران زمانه، این کتاب را در آخرین سال حیات خود، به سال ۱۳۱۳ق/۱۲۷۴ش/۱۸۹۵م در دوره مظفرالدین شاه ترجمه کرد.

شهر اراک یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان مرکزی است. شهر اراک از شهرهای ساخته شده در دوران قاجار است که در سال ۱۳۲۱قمری (۱۸۰۸ میلادی) به دستور فتحعلی شاه قاجار و توسط یوسف خان گرجی ساخته شد. جمعیت شهر از ابتدای ساخت تا کنون به سبب برخی ویژگی‌های شهری، تغییراتی کرده‌است که در زیر به روند این تغییرات پرداخته شده‌است.

محمدحسن خان با ماه‌رخسارخانم فخرالدوله دختر عباس میرزا ازدواج کرد و از او صاحب چهار پسر و شش دختر شد. پسرهای وی محمد خان میرپنجه، یوسف خان سرتیپ، ابوالفتح خان صارم‌الدوله و عبدالحسین خان فخرالملک (ناصرالسلطنه، کُفری) نام داشتند. از دختران فرخ لقا خانم (همسر اسماعیل میرزا معزالدوله)، بدیع الجمال خانم (همسر انوشیروان میرزا ضیاءالدوله)، فاطمه خانم شمس السلطنه (همسر داوود خان نوری)، هما خانم (همسر عبدالله میرزا نایب الایاله) را می توان نام برد. محمدحسن خان پیش از فخرالدوله همسر دیگری داشت و از او همچنین صاحب یک پسر بود به نام‌ عبدالله خان و دختری بنام آغا بیگم.

پدر بی‌بی‌مریم، حسینقلی خان ایلخانی بود، که در زمان حیات، به مدت ۳۰ سال حاکم بلامنازع ایل بختیاری بشمار می‌آمد. بی‌بی‌مریم دارای ۶ برادر و ۱۱ خواهر، از همسران متعدد پدرش بود. برادران وی که هر کدام به نحوی در تاریخ معاصر ایران نقش آفرین بودند عبارتند از: اسفندیار خان، نجفقلی صمصام‌السلطنه، امیرقلی‌خان، علیقلی خان سردار اسعد، خسروخان سردار ظفر و یوسف خان امیر مجاهد.

این اثر در اواخر دوره قاجار به دستور یوسف خان هراتی، آخرین داروغه مشهد در مساحت حدود یک هزار و ۱۰۰ مترمربع احداث گردید. تا سال های ۱۳۶۰ورثه مرحوم هراتی در این خانه سکونت داشتند. خانهٔ داروغه مشهد به لحاظ فرم و شکل معماری به شیوه مرسوم خانه‌های تاریخی ایران (سه طرف ساخت) بنا شده‌است و عناصر معماری آن، به ویژه طرح تراس پله‌های دوطرفه و تزئینات، نشان از الگوبرداری از طرح‌های معماری روسی دارد.