[ویکی الکتاب] معنی نَسْمَعُ: می شنویم معنی لَا نَسْمَعُ: نمی شنویم معنی نَعْقِلُ: تعقل می کنیم - عقلمان را به کارمی اندازیم(کُنَّا نَعْقِلُ : تعقل می کردیم .در عبارت "لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ "، " کنَّآ"شامل "نعقلُ" نیز می شود) ریشه کلمه: سمع (۱۸۵ بار)
جملاتی از کاربرد کلمه نسمع
و گفته‌اند یونس اندر شکم ماهی در قعر دریا آوازی و حسی بسمع وی رسید با خود گفت ما هذا؟ این چیست گویی و چه تواند بود؟ ربّ العزه وحی فرستاد بوی در شکم ماهی که این آواز تسبیح اهل دریاست، یونس بموافقت ایشان آواز بتسبیح بر آورد، رب العزه فریشتگان آسمان را تسبیح وی شنوانید تا گفتند: یا ربّنا نسمع صوتا معروفا من مکان مجهول. خداوندا آوازی معروف میشنویم از جایی مجهول.
روی عن علی بن ابی طالب (ع) قال: «لمّا نزلت بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ضجّت جبال الدّنیا حتّی کنّا نسمع دویّها، و سمعها الکفّار ایضا فقالوا سحر محمد الجبال، فقال النّبیّ (ص) ما من مؤمن موقن یقرءوها الّا سبّحت معه الجبال الّا أنّه لا یسمع».
وَ قالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ ای قالوا و هم فی النّار، لو کنّا نسمع سمع من یعی و یتفکّر أَوْ نَعْقِلُ عقل من یمیّز و ینظر، و قیل: لو کنّا نسمع الهدی فی الدّنیا او نعقل معانی کلام اللَّه و ما کان یدعونا الیه الرّسل ما کُنَّا فِی أَصْحابِ السَّعِیرِ ای فی جملة اهل النّار.
در حدیث آمده است. شخص تا زمانی که خردش کمال نیابد، کمال نیابد. و از این روست که دوزخیان نگویند: اگر روزه داشتیم، نماز همی خواندیم و حج همی گزاردیم، بل گویند: «لوکنا نسمع او نعقل، ما کنا فی اصحاب السعیر».