ماه محرم

معنی کلمه ماه محرم در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مُحَرَّم به ضم میم و فتح حاء و تشدید راء به فتح به اولین ماه سال قمری گفته می شود.
محرم نخستین ماه از ماه های دوازده گانه قمری و یکی از ماه های حرام است که در دوران جاهلیت و نیز در اسلام ، جنگ در آن تحریم شده بود.
شروع سال قمری
شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب شریف مفاتیح الجنان بیان شده است.
حوادث مهم
محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین علیه السلام است.حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است که در زیر به برخی از آنها اشاره می شویم:غزوه ذات الرقاع ، فتح خیبر ، ازدواج حضرت زهرا ، ورود امیر مؤمنان علی علیه السلام، حادثه خونین کربلا - تاسوعا و عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام و اسارت خاندان امام به کوفه و شام .همچنین نقل است که به خلافت رسیدن عثمان، قتل محمد امین برادر مأمون عباسی ، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک و دولت برامکه، واقعه هولاکو و مستعصم و انقراض دولت بنی عباس در این ماه بوده است.عروج حضرت ادریس به آسمان ، استجابت دعای حضرت زکریا علیه السلام، عبور حضرت موسی علیه السلام از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و عذاب اصحاب فیل نیز در ماه محرم رخ داده است.
مقالات مرتبط
...
[ویکی اهل البیت] محرم نخستین ماه از ماه های دوازده گانه قمری و یکی از ماه های حرام است عرب پیش از اسلام نیز جنگ در این ماه را حرام می دانست و ترک مخاصمه می کرد؛ لذا از آن زمان این ماه بدین اسم نامگذاری شد و روز اول محرم را اول سال قمری قرار دادند. در توضیح این که چرا ماه های دیگر که جنگ در آن ها حرام است، محرم نامیده نمی شود می توان گفت: چون ترک جنگ از این ماه شروع می شد به آن محرم گفتند.
محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین علیه السلام است. این ماه یادآور دلاورمردی های یاران باوفای ابا عبدالله الحسین علیه السلام، فداکاری های حضرت زینب کبری سلام الله علیها، حضرت امام سجاد علیه السلام و همه اسرای کاروان امام حسین علیه السلام است. این ماه یادآور خطبه ها و شعارهای آگاهی بخش سالار شهیدان، نطق آتشین حضرت زینب سلام الله علیها و خطابه غرای امام زین العابدین علیه السلام است.
این ماه یادآور استقامت حبیب بن مظاهر و شهادت عون و جعفر است. آری این ماه، ماه پیروزی حق بر باطل است. امام هشتم شیعیان امام رضا علیه السلام در خصوص این ماه فرمود: در جاهلیت، حرمت این ماه نگاه داشته می شد و در آن نمی جنگیدند ولی در این ماه، خون های ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر را درباره ذریه اش رعایت نکردند.
همچنین از آن امام همام نقل شده است: «وقتی محرم فرامی رسید، پدرم خندان دیده نمی شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود».
آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی در «مراقبات» نوشته است: «کودکانم را می دیدم که در دهه نخست ماه محرم غذا نمی خوردند و به نان خالی اکتفا می کردند کسی هم به آنان نگفته بود ماه محرم شروع شده است گمان می کنم عشقی درونی آنان را برمی انگیخت».
به همین دلیل ماه محرم با حادثه عاشورا عجین شده است و فرا رسیدن آن دل ها را پر از غم می سازد و پیروان و شیفتگان امام حسین علیه السلام از اول محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش کرده به یاد آن امام شهید به عزاداری می پردازند.
حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم: غزوه ذات الرقاع، فتح خیبر، ازدواج حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، ورود امیرالمومنین علی علیه السلام، حادثه خونین کربلا - تاسوعا و عاشورا و شهادت امام حسین علیه السلام و اسارت خاندان امام به کوفه و شام.

جملاتی از کاربرد کلمه ماه محرم

محمودپاشای بابان (حاکم شهر زور، سلیمانیه فعلی) و محمدآقا کهیا وزیر سلطان محمود دوم عثمانی عنان زنان به سوی کرکوک گریختند و لشکرگاه و توپخانه عثمانی‌ها به راحتی به چنگ قوای شاهزاده افتاد. محمدعلی میرزا به سلیمانیه رفت و عبدالله‌پاشا، عموی علی‌پاشا (والی وقت دیاربکر) را که پیشتر به ایران گریخته و به او پناهنده شده بود، به حکومت شهر زور منصوب کرد. ماه محرم رسید و شاهزاده موقتاً دست از جنگ کشید و محرم را در سلیمانیه ماند. با پایان محرم و رسیدن صفر ۱۲۳۷ه‍.ق خیمه بیرون زد و به قصد گشودن بغداد لشکر آراست. اما قضا در کمین او بود.
نه عید جهان افروز چون روز خوش نوروز نه عالم سوگ و سوز چون ماه محرم باش
زان هر محرم است جهان تا جهان سیاه کان آفتاب ماه محرم گرفته است
دهم روز ماه محرم که من کنم رزم با دشمن خویشتن
برهمنان حسینی همچون دیگر برهمنان هند به اصول و عقاید دین هندویی پایبندند، اما در طول سال در ده روز نخست ماه محرم با پوشیدن لباس سیاه و روزه گرفتن به عزاداری مشغول می‌شوند و در ایام محرم از هرگونه حرکت و فکری که به خوشی و شعف روح و روان منجر شود خودداری می‌کنند. با اینکه رنگ سیاه در میان اهل هندو مورد پسند نیست، اما در این ایام به نشانه ماتم لباس سیاه را می‌پوشند و زنان با پوشیدن ساری سیاه، لباس خاص و عدم استفاده از لوازم آرایشی سوگواری می‌کنند.
پیش یزدان به قیامت گله و شکر کند پدر از ماه محرم پسر از ماه صفر
چون جام می گرفت نگارم زمانه گفت خورشید بین که ماه محرم گرفته است
به‌رغم هشدار مکرر مسئولان کادر درمانی کشور نسبت به خطر گسترش کرونا، احمد علم‌الهدی در مرداد ۱۳۹۹ خواستار برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم «پرشورتر و پرهیجان‌تر» مردم در کوچه و خیابان‌ها شده‌است.
در چشم داغ من که به ماتم نشسته است هر ناخنی اشاره به ماه محرم است
چون عمر رود باز نگردد دگر ای دل آنسان که صفر ماه محرم شدنی نیست
به گفتهٔ چکناواریان، موسیقی زورخانه‌ای و موسیقی که در دسته‌های عزاداری ماه محرم در ایران نواخته می‌شود، دو منبع الهام او در تصنیف موسیقی اپرای رستم و سهراب بوده‌اند. چکناواریان در مجموع هشت نسخهٔ متفاوت از اپرا را در مدت ۲۵ سال تصنیف کرد. نسخهٔ هفتم تنها با سازهای ایرانی و نسخهٔ هشتم (نسخهٔ نهایی) برای ارکستر بزرگ نوشته شده‌است.
می کند ماه محرم مه عید خود را به خضاب آن که سیه می کند ابروی سفید
وظیفه دوم آن که اگر زکوه به جمله خواهد داد در ماه محرم دهد که اول سال است و ماه حرام است یا ماه رمضان که وقت هرچند شریفتر، ثواب مضاعف تر، رسول (ص) سخی ترین خلق بود و هرچه داشتی می داد و در رمضان هیچ نگاه نداشتی.
جشن سده و سال نو و ماه محرم فرخنده کناد ایزد بر خسرو عالم
الهندیة شهری در کشور عراق در حاشیه رود فرات است. الهندیه در استان کربلا واقع شده و مقر منطقه الحندیه است. این شهر پیش‌تر به طویریج‎ معروف بود که نام آن برگرفته از "دو طوریج" می‌باشد، که هر ساله در این شهر به عنوان بخشی از مراسم عزاداری ماه محرم در روز عاشورا برگزار می‌شود.جمعیت این شهر ۸۴۱۰۰ نفر می‌باشد.