ماه قمری

ماه قمری

معنی کلمه ماه قمری در فرهنگستان زبان و ادب

[نجوم] ← ماه هلالی

معنی کلمه ماه قمری در دانشنامه عمومی

در گاه شماری قمری، ماه قمری زمان بین دو سیزیجی متوالی از یک نوع است: ماه نو یا ماه کامل ( بدر ) . تعریف دقیق ماه قمری به ویژه برای ابتدای ماه متفاوت است.
در انگلیسی کامن لا، «ماه قمری» به طور سنتی دقیقاً به معنای ۲۸ روز یا چهار هفته بود، بنابراین یک قرارداد ۱۲ ماهه دقیقاً برابر با ۴۸ هفته بود. در بریتانیا، ماه قمری به طور رسمی با ماه تقویمی برای اسناد و سایر قراردادهای کتبی توسط بخش ۶۱ ( الف ) قانون مالکیت ۱۹۲۵ و برای قوانین پس از سال ۱۸۵۰ توسط قانون تفسیری ۱۹۷۸ جایگزین شد.
ماه قمری انواع مختلفی دارد. اصطلاح ماه قمری معمولاً به ماه هلالی گفته می شود، زیرا چرخه گام های مرئی ماه است. بیشتر انواع ماه های قمری زیر، به جز تمایز بین ماه های دریایی و اعتدالی، برای اولین بار در نجوم قمری بابلی شناسایی شدند.
ماه هلالی ( Synodic month ) فاصلهٔ زمانی متوسط دو مقارنهٔ ماه با خورشید است. به عبارت دیگر، ماه هلالی، دوره متوسط چرخش ماه نسبت به خطی است که به خورشید و زمین می پیوندد: ۲۹ روز ( زمینی ) و ۱۲ ساعت و ۴۴ دقیقه و ۲٫۹ ثانیه. این دوره گام های ماه است، زیرا ظاهر ماه بستگی به موقعیت ماه نسبت به خورشید دارد که از زمین دیده می شود. به دلیل قفل کشندی، همیشه همان نیم کره ثابت ماه رو به زمین است و در نتیجه طول یک روز قمری ( طلوع تا طلوع خورشید در ماه ) برابر با زمانی است که طول می کشد تا ماه یک دور به دور زمین بچرخد.
دوره تناوب مدار ماه که با توجه به کره آسمان ستاره های ظاهراً ثابت توسط سامانه بین المللی مرجع آسمانی ( ICRF ) تعریف شده است، به عنوان ماه نجومی ( Sidereal month ) شناخته می شود، زیرا زمان بازگشت ماه به موقعیت مشابه در میان ستارگان است: ۲۷٫۳۲۱۶۶۱ روز ( ۲۷ روز و ۷ ساعت و ۴۳ دقیقه و ۱۱٫۶ ثانیه ) . به بیان دیگر، ماه نجومی، دورهٔ متوسط گردش ماه به دور زمین نسبت به ستاره های دوردست است. این نوع ماه در میان فرهنگ های خاورمیانه، هند و چین به صورت زیر مشاهده شده است: آن ها آسمان را به ۲۷ یا ۲۸ منزل قمری تقسیم کردند، یک منزل برای هر روز از ماه که توسط ستاره ( های ) برجسته در آن ها شناسایی می شود.
ماه اعتدالی ( Tropical month ) همانند سال اعتدالی بر اساس مقدار زمان بین چرخش های درک شده خورشید به دور زمین است. ماه اعتدالی میانگین زمان بین اعتدال های مربوط است. همچنین ماه اعتدالی میانگین زمان بین لحظات متوالی عبور ماه از نیمکره آسمانی جنوبی به شمال ( یا بالعکس ) یا عبور متوالی از یک بعد معین یا طول جغرافیایی دائرةالبروجی است. کره ماه یک بار در ماه اعتدالی در قطب شمال و به همین ترتیب نیز در قطب جنوب طلوع می کند.

معنی کلمه ماه قمری در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه]
...
[ویکی شیعه] ماه قمری، فاصله رؤیت دو هلال ماه، و مبنای گاه شماری قمری. طول آن متفاوت بوده و ۲۹ تا ۳۰ شبانه روز است. ماه قمری قدمتی بیش از اسلام دارد و پس از هجرت پیامبر اکرم(ص)، گاه شمار «هجری قمری» بر همین مبنا شکل گرفت. بخش قابل توجهی از عبادات و اعمال واجب و مستحب بر اساس ماه قمری انجام می شود.
فقیهان شیعه برای تعیین اول ماه، مبانی مختلفی دارند و شرایط متعدد نجومی نیز در دیده شدن ماه دخالت دارد. از این رو گاه در تعیین اول ماه، بین مسلمانان در کشورهای مختلف و گاه حتی در یک کشور اختلاف به وجود می آید. تعدادی از فقیهان شیعه معتقدند اول ماه با حکم حاکم شرع ثابت می شود. در کشورهای مختلف، مبانی متفاوتی برای تعیین اول ماه قمری وجود دارد. از لحاظ نجومی حداکثر تا ۴ ماه ۳۰ روزه و ۳ ماه ۲۹ روزه ممکن است پشت سر هم بیایند.
تا پیش از رواج گاه شماری هجری قمری ، مهمترین گاه شماری های رایج در شبه جزیره عربستان و شام عبارت بودند از: قبطی، سریانی، رومی و یهودی. پیش از اسلام، قریش از گاه شماری های نُه گانه ای استفاده می کرد که نام و ترتیب ماه های آن همین گاه شمار هجری قمری بود. پس از اسلام، مبدأ گاه شماری قمری، هجرت رسول خدا از مکه به مدینه تعیین شد.

جملاتی از کاربرد کلمه ماه قمری

روزهای سپید یا ایام‌البیض، به روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری گویند. به باور مسلمانان ایام‌البیض ماه‌های رجب، شعبان و رمضان، دارای فضیلت بسیار هستند. «ایام‌البیض» یعنی روزهایی که شب‌هایش سفید است. منظور، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری است که «شب‌های مهتاب» دارند.
دو تا از سه پادشاهی دیگر، بکجه و شیلا، در پاسخ به تهدید گوگوریو اتحاد تشکیل دادند که منجر به صلح نسبتاً متعادلی شد. در تنها درگیری در زمان سلطنت آن‌وون، در نهمین ماه قمری سال ۵۴۰، بکجه قلعه یوسان را محاصره کرد، اما آن‌وون ۵,۰۰۰ سوار را فرستاد و مهاجمان را بیرون کرد.
آثاری که از دوران پارینه‌سنگی یافت شده نشان می‌دهد که انسان از آن دوره شمار روزها را بر اساس دوره‌های گام‌های ماه نگه می‌داشته که هر دور کامل از اهله، خود یک ماه قمری است. بنابرین اولین ماهشماری به صورت قمری بوده و سپس در دوره‌های بعد با تشخیص تغییر فصول و تعیین سال خورشیدی (۳۶۵٫۲۵ روزه) که به ازای ۱۲ ماه قمری و حدود ۱۱ روز اضافی است سال خورشیدی به دوازده ماه قمری تقسیم می‌شده و کسر ۱۱ روز به انحای مختلف کبیسه‌گیری می‌شده‌است. در اطوار تقویم بشری با تعیین دقیقتر فصول و تشخیص نقاط اعتدالین و انقلابین خورشید، سال به چهار فصل متمایز شده و تمام سال به ۱۲ قسمت برابر تقسیم گردید که هر قسمت یک برج فلکی نامیده می‌شود و به ازای یک ماه خورشیدی است.
شاه پس از ۱۵ سال بر تخت سلطنت در سومین ماه قمری سال ۵۴۵ درگذشت. به او لقب سلطنتی پس از مرگ پادشاه آن‌وون داده شد.
ماه قمری بر [دورهٔ تناوب] حرکت کره ماه به‌دور زمین بنا شده‌است و طول آن تقریباً برابر است با مدت زمانی که طول می‌کشد تا کره ماه یک دور کامل به دور کره زمین بچرخد. در تقویم قمری ملاک ماه هلالی است که در گردش ماه به دور زمین فاصله زمانی ایجاد دو هلال ۲۹٫۵۳۰۵۹ روز طول می‌کشد که به آن ماه قمری می‌گویند. با توجه به مدت زمان تقریبی ۲۹٫۵۳ روز، ماه‌های تقویم قمری ممکن است ۲۹ یا ۳۰ روز داشته باشند که این تعدادِ روزها در سال‌های مختلف، متفاوت می‌باشد.
ادریسی نقل می‌کند که از لیشبونه (لیسبون) به مراکش سفر نموده است و قسطنطنیه را مشاهده نموده است. سپس از جنوب فرانسه با کشتی به انگلستان رفته است. وی در اقیانوس اطلس بر روی جزر و مد دریا مطالعه نموده و اشاره می‌کند که در ۱۳ تا ۱۵ ماه قمری بر اثر جاذبهٔ ماه جزومدهای بزرگی در آنجا رخ می‌دهد.
بانو چوی در ششمین روز از یازدهمین ماه قمری در یازدهمین سال سلطنت پادشاه هیون‌جونگ متولد شد که در تقویم میلادی به ۱۷ دسامبر ۱۶۷۰ ترجمه می‌شود. او دختر کوچکتر چوی هیو-وون و بانو هونگ، از قبیله نامیانگ هونگ بود. او یک برادر بزرگتر به نام چوی دونگ‌هو و یک خواهر بزرگتر به نام بانو چوی داشت.
متوسط هر ماه قمری هلالی ۲۹٫۵۳۰۵۹ روز بوده که با تعدیل آن به صورت عرفی و تقویمی ۲۹ یا ۳۰ روزه می‌باشد؛ و مدت زمان اقامت خورشید در هر برج فلکی زمان متفاوتی است که میانگین آن ۳۰٫۴۳۶۸۵ روز بوده که به صورت تقویمی ۲۸، ۲۹، ۳۰ یا ۳۱ روزه است. ضمن اینکه در تقویم هجری خورشیدی برجی ۳۲ روز تقویمی نیز معمول بوده‌است.
ماه، یکای زمان به ویژه در گاه‌شماری ‌ها است که به هر یک از ۱۲ بخش از یک سال گفته می‌شود. به‌طور معمول دو گونه کلی ماه خورشیدی (شمسی) و ماه قمری (مَهی) در گاه‌شماری‌ها معمول است.