پزشکی قانونی یا دادپزشکی یا پزشکی قضائی مرجعی صاحب صلاحیت برای اظهار نظر پزشکی حقوقی در دادگاه ها است. سازمان پزشکی قانونی وابسته به قوه قضائیه است که به منظور کارشناسی در امور پزشکی که نظریات آن برای مراجع قضائی و سایر سازمان های دولتی مستند باشد و بررسی و تحقیق در امور پزشکی قانونی در پیشگیری از وقوع جرم تشکیل شده است. رئیس این سازمان از سوی رئیس قوه قضائیه از میان پزشکان واجد صلاحیت تعیین می شود. سازمان هزینه های مقرر خدمات پزشکی قانونی را اخذ و به حساب درآمد عمومی کشور واریز می نماید. در ایران اصطلاح پزشکی قانونی دو موضوع را تداعی می کند: • سازمان پزشکی قانونی به شرح فوق • متخصصین پزشکی قانونی: که این افراد پزشکان متخصص با حیطه کاری فراتر از نام سازمان پزشکی قانونی و طبق مجوزهای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی درگیر و توانمند در حیطه های تخصصی پزشکی شامل پزشکی قانونی، مسمومیت های بالینی و اخلاق پزشکی می باشند. متخصصین پزشکی قانونی شاغل در گروه های پزشکی قانونی و گروه های مسمومیت دانشگاه های علوم پزشکی زیر نظر قوه مجریه؛ شاغل در مراکز خصوصی و خیریه پزشکی؛ شاغل در سازمان پزشکی قانونی زیر نظر قوه قضاییه می باشند. وظیفه های اصلی سازمان پزشک قانونی عبارتند از: • انجام امور پزشکی و کارشناسی های بالینی • انجام امور تشخیصی و آزمایشگاهی • پاسخ به درخواست تأیید مراکز و نهادهای دولتی نیازمند نظرات کارشناسی پزشکی قانونی • فعالیت آموزشی از جمله آموزش دستیاران تخصصی، دانشجویان پزشکی، مامایی، حقوق و نیروی انتظامی • فعالیت های علمی پژوهشی ساعت کار پزشکی قانونی همه روزه به جز جمعه ها از ساعت ۸ صبح الی ۲۲ می باشد /وظایف متخصصین پزشکی قانونی در سایت وزارت بهداشت ایران موجود می باشد. یک دادپزشک ( متخصص پزشکی قانونی یا در شرایط فعلی به دلیل کمبود نیرو سایر پزشکان آشنا به مسایل قانونی نیز به صورت دوره ای در این حیطه فعالیت می کنند ) باید با جزئیات موارد زیر به صورت تخصصی آشنا باشد: کلیات پزشک و قانون، مرگ شناسی، مرگ های ناگهانی طبیعی در بالغین و کودکان، شکنجه و مرگ در زندان، تشخیص هویت، تروماتولوژی ( ضرب و جرح ) ، سلاح گرم و انفجارات، خفگی ها، غرق شدگی ها، تروماهای حرارتی ( سوختگی، سرمازدگی، گرمازدگی ) ، برق گرفتگی و صاعقه زدگی، حاملگی و سقط جنین، نوزادکشی، کودک آزاری، مسائل جنسی در پزشکی قانونی، کلیات سم شناسی، الکل ها، داروهای مخدر و توهم زا، آفت کش ها، سموم گازی و سموم دارویی.
معنی کلمه پزشکی قانونی در دانشنامه آزاد فارسی
استفاده و استناد به دانش پزشکی برای کشف و تشخیص وقوع جرایم بر ضد تن یا روان انسان یا حیوان، یا تعیین اندازه و آثار پزشکی ناشی از جرایم مذکور. به عبارتی شاخه ای از پزشکی شامل بررسی جنایات، تعیین علت مرگ در موارد مشکوک یا شناسایی جنایتکار یا بررسی بافت های یافت شده در صحنۀ جنایت است. روان شناسی قانونی نیز مشخصات روان شناختی مجرم را تعیین می کند و باعث سهولت در شناسایی او می شود. تشخیص و اظهارنظر پزشکی قانونی، به عنوان کارشناس و معتمد، برای دادگاه ها، حجّت و قابل استناد است. معذالک به نظر بعضی فقها آزمایش پزشکی قانونی جایگزین حجت شرعی برای اثبات جرایمی مانند لواط یا زنا نیست، مگر در حدودی که علم نوعی قاضی حجت باشد. در جرایم قتل یا ضرب و جرح، قاضی مکلف است از پزشکی قانونی کسب نظر کند، مگر این که پزشکی قانونی در محل وجود نداشته یا تخصص لازم را نداشته باشد که در این صورت می تواند به پزشک معتمد رجوع کند (مادۀ ۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری). اجرای کار پزشکی قانونی برای دادگاه ها، برعهدۀ سازمان پزشکی قانونی است که وابسته به قوۀ قضائیه است و به موجب قانون سازمان پزشکی قانونی مصوب ۱۳۷۳ش تشکیل شده است. علاوه بر تشخیص وقوع جرم و تعیین آثار آن، کسب نظریۀ پزشکی قانونی برای تشخیص بیماری هایی که مانع از اجرای حکم شلاق یا زندان است نیز لازم است. مثلاً چنانچه اجرای مجازات شلاق یا زندانی کردن شخص، به تشخیص پزشک قانونی موجب تشدید بیماری یا تأخیر در بهبودی شخص شود، اجرا نمی شود (مادۀ ۲۸۸ و مادۀ ۲۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری). حضور پزشک قانونی در مراسم اجرای حکم اعدام نیز لازم است (مادۀ ۲۹۳ قانون مجازات اسلامی). در برخی از کشورها مانند انگلستان و اسکاتلند اشخاصی به عنوان مقام رسمیِ رسیدگی به علت مرگِ ناگهانیِ اشخاصی که درنتیجه اقدامات خشونت آمیز و یا در شرایط مشکوک در گذشته اند، از بین وکلا، مشاورین حقوقی و یا پزشکان با حداقل پنج سال سابقۀ حرفه ای تعیین می شوند و از طریق انجام تحقیقات و یا صدور دستور کالبدشکافی، چگونگی، محل و شرایط و علت مرگ را تشخیص می دهند.
معنی کلمه پزشکی قانونی در دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] در اجرای قوانین کیفری و مدنی- مانند سنّ بلوغ- گاه نظر پزشک خبره جهت تشخیص نوع و مقدار آسیب وارد شده و نیز برخی امور دیگر، ضرور می نماید. چنین کارشناسی ای در اصطلاح، پزشکی قانونی نامیده می شود. پزشک قانونی از اهل خبره به شمار می رود؛ بدین جهت نظر او در صورت افادۀ علم و یقین، حجّت است. پزشکی قانونی به کارگیری دانش پزشکی و رشته های وابسته به آن در تشخیص امور جنایی و مانند آن است. در اجرای قوانین کیفری و مدنی- مانند سنّ بلوغ- گاه نظر پزشک خبره جهت تشخیص نوع و مقدار آسیب وارد شده و نیز برخی امور دیگر، ضرور می نماید. چنین کارشناسی ای در اصطلاح، پزشکی قانونی نامیده می شود پزشکی قانونی از عناوین جدید است که از آن، در مسائل مستحدثه سخن رفته است. احکام پزشکی قانونی پزشک قانونی از اهل خبره به شمار می رود؛ بدین جهت نظر او در صورت افادۀ علم و یقین، حجّت است و اگر علم آور نباشد در موضوعات و مواردی که قول اهل خبره حجّت است پذیرفته می شود ولی در دیگر موارد- همچون موارد اثبات اصل قصاص، حدود و دیات- که از نظر شرع تنها اقرار یا بیّنه ، حجّت و قابل پذیرش است، حجّت نمی باشد؛ لیکن در تشخیص برخی اموری که به اجرای قصاص یا حد مربوط می شود، نظر وی معتبر است، مانند آنکه پزشک قانونی تشخیص دهد اجرای حدّ تازیانه یا قصاص عضو به دلیل وضعیت خاصّ جسمانی فرد موجب مرگ یا ابتلای وی به بیماری یا تشدید آن می گردد که در این موارد اجرای حد تا زمان سلامت فرد تأخیر می افتد. قصاص نیز تبدیل به دیه می شود.
جملاتی از کاربرد کلمه پزشکی قانونی
بدافزارهای بدون فایل مدل‌های پزشکی قانونی را زیر و رو می‌کنند، زیرا جمع‌آوری شواهد فقط می‌تواند در برابر تصویر حافظه‌ای که از یک سیستم در حال اجرا زنده که قرار است بررسی شود، به‌دست آمده‌است. با این حال، این روش می‌تواند به خودی خود تصویر حافظه میزبان به دست‌آمده را به خطر بیندازد و قابل قبول بودن قانونی را زیر سؤال ببرد، یا حداقل، شک منطقی کافی را القا کند که وزن شواهد ارائه شده ممکن است به شدت کاهش یابد، و احتمال اینکه اسب تروا یا هویت اشتباه ممکن است از دفاعیات موثرتر استفاده شود.
در ایران آزمایش بکارت گاه به دلایل مذهبی، عرفی یا حقوقی انجام می‌شود. در مواردی افراد به میل خود یا با فشار خانواده، با مراجعه به پزشک معتمد یا پزشکی قانونی یا متخصص زنان و زایمان برای کسب گواهی بکارت اقدام می‌کنند. آزمایش بکارت در مواردی هم با حکم قضایی و تنها از سوی پزشکی قانونی صادر می‌شود. در این موارد برای نمونه اگر شخص شکایتی در مورد تجاوز تنظیم کند، این آزمایش صورت می‌گیرد، یا اگر شوهر و خانواده شوهر در مورد باکره نبودن عروس پرونده تشکیل دهند، به تشخیص قاضی، دستور آزمایش بکارت صادر می‌شود.
ابوالحسن فقیه، (زاده ۱۳۵۱ در قائنات، خراسان جنوبی) رئیس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در دولت دهم، رئیس سازمان بهزیستی کشور در دولت نهم، مشاور محمود احمدی‌نژاد در شهرداری تهران، مسئول روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی کشور و عضو نهاد رهبر در دانشگاه‌ها بوده‌است.
احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی ایران در مردادماه ۱۳۹۳ با اشاره به افزایش خودکشی در ایران گفت: «چهار هزار و ۵۵ نفر در سال ۱۳۹۲ در اثر خودکشی جان باخته‌اند.» براساس آمارهای موجود در سال ۱۳۹۱ تهران با ۴۰۹، کرمانشاه با ۲۷۱ و گیلان با ۲۳۱ مورد فوتی، بیشترین و استان‌های خراسان جنوبی با ۱۸، کهگیلویه و بویراحمد با ۲۴ و خراسان شمالی با ۲۵ فوتی کمترین موارد مرگ ناشی از خودکشی را به خود اختصاص داده‌اند که از این میان بیشترین آمار خودکشی به شیوه دار بوده‌است. در سال ۲۰۱۰، ۴/۷ نفر در هر صد هزار نفر بر اثر مرگ‌های مشکوک به خودکشی فوت کرده‌اند، به این ترتیب «البته ایران در بین ۸۹ کشوری که اطلاعاتش گردآوری شده‌است در رتبه شصت و نهم قرار دارد.»
برخی از محققان حقوقی استدلال کرده‌اند که دفاع شستشوی مغزی فرضیه اصلی اراده آزاد قانون را تضعیف می‌کند. در سال ۲۰۰۳، دیک آنتونی، روان‌شناس پزشکی قانونی گفت که «هیچ شخص معقولی سؤال نمی‌کند که شرایطی وجود دارد که افراد می‌توانند برخلاف مصلحت خود تحت تأثیر قرار بگیرند، اما این استدلال‌ها بر اساس واقعیت ارزیابی می‌شوند، نه شهادت جعلی کارشناسی».
مرگ ناگهانی مایکل شبهه‌های زیادی را به وجود آورد زیرا او تنها ۱۲ ساعت پیش از مرگش در حال اجرای تمرین‌های سخت بر روی صحنهٔ سالن استیپلز سنتر برای کنسرت‌های «این آخرش است» بود. شایعه شد که مرگ مایکل به علت مصرف بیش از حدّ مواد مخدر بوده است اما پزشکی قانونی لس‌آنجلس بعد از کالبدشکافی بدن مایکل توضیح داد که هیچ‌گونه اثری از دارو و مواد مخدری همانند دمرول، مورفین، حشیش، کوکایین و قرص‌های ضدافسردگی و همچنین مشروبات الکلی در بدن مایکل پیدا نشد. پزشکی قانونی اضافه کرد که تنها چند دارو خواب‌آور از جمله داروی قوی بیهوشی پروپوفول در بدن مایکل بوده است.
دسته‌بندی دی‌ان‌ای یک تکنیک پزشکی قانونی در تحقیقات جنایی است که مشخصات مظنونان جنایی را با شواهد دی‌ان‌ای مقایسه می‌کند تا احتمال دخالت آنها در جرم را ارزیابی کند. همچنین در آزمایش پدری، برای ایجاد واجد شرایط بودن مهاجرت، و در تحقیقات تبارشناسی و پزشکی استفاده می‌شود. دسته‌بندی دی ان ای همچنین در مطالعه جمعیت‌های جانوری و گیاهی در زمینه‌های جانورشناسی، گیاه‌شناسی و کشاورزی استفاده شده است.
در اردیبهشت ۱۳۹۵ حسین رونقی به تشخیص پزشکی قانونی به علت «عدم تحمل کیفر» از زندان اوین آزاد شد. او پس از آزادی در صفحهٔ فیسبوک خود نوشت: «بعد از چهل و یک روز اعتصاب غذا و سختی‌هایی که پدر و مادرم متحمل شدند و فشار روانی حاکم بر خانواده و اطرافیان این امر محقق شد».
در محیط‌های بلایای جمعی، آسیب‌شناسان پزشکی قانونی در کنار متخصصان دندانپزشکی، انسان‌شناسان پزشکی قانونی و همچنین سایر تخصص‌های پزشکی قانونی با هدف شناسایی قربانیان فاجعه، کار خواهند کرد. فرایند شناسایی شامل بازیابی قربانیان، جمع‌آوری داده‌های پیش از مرگ، معاینهٔ اولیه همراه با جمع‌آوری هرگونه شواهد پس از مرگ و در نهایت مقایسهٔ داده‌های جمع‌آوری‌شدهٔ پیش و پس از مرگ به منظور شناسایی آن قربانیان است.
تونی اسکات، کارگردان شناخته‌شده هالیوود، خود را از بالای یک پل در لس‌آنجلس پرت کرده و خودکشی کرده‌است. مسئولان پزشکی قانونی شهر لس‌آنجلس گفته‌اند که مر اسکات ۶۸ ساله به عنوان یک خودکشی در دست بررسی است. او که برادر ریدلی اسکات، از کارگردانان معروف هالیوود است، در بریتانیا به دنیا آمده بود. بی‌بی‌سی فارسی خبرامروز
