گلشن راز
معنی کلمه گلشن راز در دانشنامه آزاد فارسی
معنی کلمه گلشن راز در دانشنامه اسلامی
میر حسینی سوالات فلسفی و عرفانی خویش را از شیخ محمود شبستری می پرسد و شیخ شبستری با بیان تمثیل های فلسفی و قاعده های فلسفی و نکات عرفانی به سوالات پاسخ می دهد. شیخ شبستری برای فهم کامل، گاهی اشارت های عرفانی می کند. شیخ شبستری فلسفه اسلامی را در حد کمال و در فلسفه اسلامی مرز بین خطا و صحت را دقیق بیان و سالک طریقت را راهنمایی کرده است.
شرح مفاتیح الاعجاز از شمس الدین محمد اسیری لاهیجی و شرح روضۀ اطهار از شاه نعمت الله ولی از شروح مهم بر مثنوی گلشن راز هستند.
[ویکی نور] «گلشن راز»، یکی از ارزنده ترین و دل پذیرترین منظومه های عرفانی است که به زبان فارسی، توسط شیخ محمود شبستری سروده شده است.
کتاب، پاسخ به هفده سؤال منظوم است که امیر سید حسین حسینی هروی، صوفی معروف، به وسیله ی یکی از شاگردان خود از استاد شبستری که ظاهراً شیخ بهاء الدین یعقوب تبریزی است، پرسیده است و شیخ محمود به اشارت او فی المجلس، هر بیتی را به بیتی جواب گفته و بعد از آن، به درخواست همان استاد، بیت هایی به ابیات سابق افزوده تا منظومه ی گلشن راز پدید آمده است.
تعداد ابیات این منظومه، 993 بیت است که در قالب مثنوی و در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف سروده شده است.
با اینکه این کتاب از جنبه ی کمی، نسبتاً کوتاه و مختصر است، اما از جنبه ی کیفی و معنوی بسیار پرمغز و جذاب است و یک دوره عرفان نظری و تعالیم ابن عربی را در قالب شعر فارسی بیان نموده است. شهرت این منظومه، مرهون جنبه های عرفانی آن است؛ به طوری که هر کس با تصوف و عرفان، بلکه با شعر فارسی آشنایی دارد، نام آن را شنیده و احیاناً ابیاتی از آن را به سینه سپرده است و حتی در خارج از ایران نیز مشهور و معروف است و برخی از مستشرقین، آن را ترجمه کرده و یا بر آن شرح نوشته اند.
گلشن راز، در حقیقت جامع ترین و در عین حال موجزترین اثری است که با زبان رمز و اشاره، آراء و اقوال صوفیه را در مسائل مختلف مربوط به فکر، نفس، معرفت، وحدت و کثرت عوالم، اطوار وجود، سیر و سلوک، قرب و بعد و سیر در انفس با نهایت دقت و ایجاز تفسیر کرده است و به سبب لطف و دقتی که در بیان آن به کار رفته، چنان در نزد صوفیه مقبول شده است که در عصر صفویه گه گاه به منزله ی زبده ی تمام تعالیم صوفیه تلقی می شده و بسیاری از اهل معرفت در شرح و تفسیر مطالب و نکات مبهم و مشکل آن اهتمام ورزیده اند.
[ویکی فقه] گلشن راز (کتاب). «گلشن راز»، یکی از ارزنده ترین و دل پذیرترین منظومه های عرفانی است که به زبان فارسی ، توسط شیخ محمود شبستری سروده شده است.
کتاب، پاسخ به هفده سؤال منظوم است که امیر سید حسین حسینی هروی، صوفی معروف، به وسیله ی یکی از شاگردان خود از استاد شبستری که ظاهرا شیخ بهاء الدین یعقوب تبریزی است، پرسیده است و شیخ محمود به اشارت او فی المجلس، هر بیتی را به بیتی جواب گفته و بعد از آن، به درخواست همان استاد، بیت هایی به ابیات سابق افزوده تا منظومه ی گلشن راز پدید آمده است. تعداد ابیات این منظومه، ۹۹۳ بیت است که در قالب مثنوی و در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف سروده شده است.
گزارش محتوا
با اینکه این کتاب از جنبه ی کمی، نسبتا کوتاه و مختصر است، اما از جنبه ی کیفی و معنوی بسیار پرمغز و جذاب است و یک دوره عرفان نظری و تعالیم ابن عربی را در قالب شعر فارسی بیان نموده است. شهرت این منظومه، مرهون جنبه های عرفانی آن است؛ به طوری که هر کس با تصوف و عرفان، بلکه با شعر فارسی آشنایی دارد، نام آن را شنیده و احیانا ابیاتی از آن را به سینه سپرده است و حتی در خارج از ایران نیز مشهور و معروف است و برخی از مستشرقین، آن را ترجمه کرده و یا بر آن شرح نوشته اند. گلشن راز، در حقیقت جامع ترین و در عین حال موجزترین اثری است که با زبان رمز و اشاره، آراء و اقوال صوفیه را در مسائل مختلف مربوط به فکر، نفس، معرفت، وحدت و کثرت عوالم، اطوار وجود، سیر و سلوک، قرب و بعد و سیر در انفس با نهایت دقت و ایجاز تفسیر کرده است و به سبب لطف و دقتی که در بیان آن به کار رفته، چنان در نزد صوفیه مقبول شده است که در عصر صفویه گه گاه به منزله ی زبده ی تمام تعالیم صوفیه تلقی می شده و بسیاری از اهل معرفت در شرح و تفسیر مطالب و نکات مبهم و مشکل آن اهتمام ورزیده اند. تاثیرپذیری شبستری از شخصیت و افکار و اندیشه های شیخ فرید الدین عطار نیشابوری و حتی زبان و سبک شعری او بیش از سایر شعراست و با اینکه شبستری با افکار و آثار محی الدین و برخی دیگر از علما و عرفا آشنایی کامل داشته است و از افکار و اندیشه های آنها متاثر و بهره مند شده است، اما انس و الفتی خاص و توجه و علاقه ی فراوانی به آثار شیخ فرید الدین داشته است؛ به طوری که تاثیر ذهن و زبان عطار در گلشن راز و دیگر آثار شبستری به خوبی نمایان است. عناوین کتاب عبارتند از: ۱. در معنی تفکر؛ ۲. کدامین تفکر، شرط راه است؛ ۳. توضیح «من وجودی» انسان؛ ۴. سالک حقیقی کیست؛ ۵. ظهور سر وحدت بر سالک؛ ۶. سبب اتحاد عارف و معروف؛ ۷. راز «انا الحق گویی»؛ ۸. سیر و سلوک و اصل حقیقی؛ ۹. شرح قرب و بعد به حق تعالی؛ ۱۰. لفظ و کلام گوهر دریای وجود؛ ۱۱. جزء افزون از کل؛ ۱۲. پیوستگی قدیم و حادث؛ ۱۳. اشارات ارباب معانی؛ ۱۴. اشارات اهل کشف و شهود؛ ۱۵. بت و زنار و ترسایی.
← بررسی چند پرسش
تصحیح و تحقیق کتاب، توسط محمد حماصیان صورت گرفته است. وی، در مقدمه خویش شرح مختصری در باره زندگی و آثار شبستری ذکر کرده است.
منبع
...
جملاتی از کاربرد کلمه گلشن راز
مرغی ز فضای گلشن راز از گلبن شوق نغمه پرداز
دل من با خیال رخسارت گلشن راز و معنی اعجاز
غنچه ای از گلبن ناز آمده یا گلی از گلشن راز آمده
ز بس گل که از راز در وی شگفت همی شایدش گلشن راز گفت
شدی نسخ ار دوصد چون گلشن راز بلا فکر و توقف گفتیش باز
کلهٔ خشک، جام جمشید است نقش الواح گلشن راز است
که شیرین آن بهار گلشن راز بهاران شد به دشتی غصه پرداز
بیاض برگ نسرین، گلشن راز ز سطر موج عنبر، سینه ی باز
دوبار آن تازه سرو گلشن راز به یک افسر نشد هرگز سرافراز
چگونه می شنود صوت مرغ گلشن راز هر آنکه پنبه غفلت ز گوش جان نکشید