هاهنا

هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلَّا الْإِحْسانُ هل هاهنا بمعنی ما کقوله: فَهَلْ عَلَی الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِینُ. یعنی ما جزاء من احسن فی الدنیا الا ان یحسن الیه فی الآخرة.

قوله وَ أَرْسَلْناهُ إِلی‌ مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ یَزِیدُونَ قیل: ارسل الی اهل نینوی من الموصل قبل ان یصیبه ما اصابه، و المعنی: و قد ارسلناه. و قیل: ارسل بعد خروجه من بطن الحوت الی قوم آخرین. و یجوز ان یکون ارسل الی الاوّلین بشریعة اخری فآمنوا بها. و قوله: أَوْ یَزِیدُونَ یعنی بل یزیدون. و قیل: «او» هاهنا بمعنی الواو کقوله: عُذْراً أَوْ نُذْراً. و فی الخبر عن رسول اللَّه (ص) قال: «یزیدون عشرین الفا».

فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ هذا الکلام هاهنا و فی سورة حم شامل کلّ امر خوطب به رسول اللَّه (ص) فی القرآن و خارجه، یقول: استقم یا محمد کما امرک ربّک و بلّغ الرّسالة و ادع النّاس الی الایمان باللّه، میگوید: راست باش و راست زی بر بردباری و هشیاری و مردی و مردمی و جوانمردی و خدا ترسی و خدا پرستی پیغام برسان و خلق بر دین حقّ خوان. و قیل: استقم علی القرآن و لا تشرک بی شیئا و توکّل علیّ فیما ینوبک.

قوله تعالی: وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ یا محمد إِلَّا إِنَّهُمْ یعنی الا هم یأکلون الطعام و انّ هاهنا زیادة وَ یَمْشُونَ فِی الْأَسْواقِ ای لطلب المعاش.

و قال الزجاج حیث ما کنتم شاهدتم حجة اللَّه و سلطانه یدل علی انه واحد. و قال بعضهم یخاطبهم به فی القیمة و القول هاهنا مضمر ای یقال لهم یوم القیامة: یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فتعجزوا ربکم حتی لا یقدر علیکم. فَانْفُذُوا لا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطانٍ.