گرد و خاک
معنی کلمه گرد و خاک در فرهنگستان زبان و ادب
جملاتی از کاربرد کلمه گرد و خاک
تواضعی‌ست ز تو مشرقی وگرنه سپهر فسرده غنچه پر گرد و خاک این مینوست
در بهمن ۱۳۹۶ خورشیدی، رئیس سازمان هواشناسی استان خوزستان گفت: کانون ۶۵ تا ۷۰ درصد از گرد و خاک استان خوزستان، در خارج از سرزمین ایران و کانون حدود ۳۰ درصد دیگر، در داخل سرزمین ایران است. وی افزود: گرد و خاک ناشی از کانون‌های داخلی به سرعت به ما می‌رسد و غلظت بیشتری دارد ولی چون گرد و خاک‌های با منشأ داخلی، عمدتاً از ذرات درشت تشکیل شده‌است، این نوع از گرد و خاک ماندگاری کمتری دارد.
به شیر گردد خالی ز دام و دد بیشه به سیل گردد صافی ز گرد و خاک مسیل
11- حفظ بنا از گرد و خاک و آلودگی‌های صوتی
بحران ریزگردهای سیستان و بلوچستان، یکی از بحران‌های زیست‌محیطی در این استان به‌شمار می‌رود که در سال‌های اخیر به دنبال خشک شدن دریاچه هامون به وضعیت بحرانی رسیده‌است. به گفته مقامات این استان مشکل تنفسی، قلبی و چشمی از عمده مشکلات مردم در پی تشدید بحران ریزگردها در این منطقه است، به طوری که به سبب وجود طوفان‌های فصلی یا منطقه‌ای در سال‌های اخیر، سالانه هزاران نفر از اهالی استان سیستان و بلوچستان دچار عوارض تنفسی ناشی از گرد و خاک شده و در بیمارستان‌ها بستری یا مداوای سرپایی شده‌اند. مدیرکل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به وضعیت بحرانی جاده زاهدان به زابل، گفت که طوفان گرد و خاک باعث شده تا شعاع دید در جاده زاهدان به زابل فقط به چند متر برسد.
مکن تعصب و بنشین به عافیت جائی ز باد جهل می نگیز گرد و خاک فتن
آب است و آتش جام می خاک است تن با دست جان بنشان به آب آتشین، این گرد و خاک و باد من
پدیده گرد و خاک مردم شهرهای اندیمشک، شوش، دزفول، الوان، شاوور، صفی‌آباد و دیگر مناطق شمالی خوزستان در روزهای خاکی با استفاده از ماسک به انجام امور روزمره خود می‌پردازند؛ ضمن اینکه وقوع این پدیده در ماه رمضان و روزه داری مردم این شهرها و گرمای شدید منطقه مشکلات این پدیده تشدید شده‌است.[نیازمند منبع]
ساختار دیسکهای سخت طوری محکم به هم بسته شده که از ورود گرد و خاک و دیگر منابع آلودگی به داخل آن جلوگیری کند. در واقع این ذرات مزاحم عملکرد صحیح دیسکهای سخت هستند. دیسکهای سخت هوابندی شده (مانع از ورود هوا) نیستند، اما از یک فیلتر هوا برای جلوگیری از ورود هوا به محفظه درونی دیسکها استفاده می‌کنند. چرخش صفحات باعث ایجاد یک جریان هوای گردابی می‌شود که این جریان هرگونه ذرات و گرد و غبار را به سمت فیلتر حرکت می‌دهند. همچنین چرخش صفحات به نوکهای دیسکهای سخت اجازه می‌دهد تا توسط همان جریان ایجاد شده در بالای سطح صفحات به صورت شناور بمانند.
ز خورشید تابان وز گرد و خاک زبانها شد از تشنگی چاک چاک
تا بود دور سپهر آبگون بر گرد و خاک دشمنانت را در آب دیدگان بادا شناه
گه حرب و مصاف و حمله و کین تو پر گردد هوا از جان و چرخ از گرد و خاک از دشت و خون از سر
معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نیز منشأ بخشی از این ریزگردها را سرزمین‌های عراق معرفی کرد. این در حالی است که سازمان هواشناسی ایران با تجزیه و تحلیل داده‌های دیدبانی منطقه، منشأ گرد و خاک را داخلی دانسته و مکان خیزش گرد و خاک را بخش‌های جنوبی استان خوزستان معرفی می‌کند. در این گزارش آمده‌است: «همان‌گونه که نقشه‌های تاوایی نشان می‌دهد، گرد و خاک تولید شده در سطح زمین، در حد واصل بین هسته تاوایی مثبت و منفی جابجا می‌شود و این مطلب مؤید این است که منشأ گرد و خاک نمی‌تواند از عراق باشد.»
همی گشت چون باد در گرد و خاک به هر دشت و وادی به صد ترس و باک
توفان شدید شن مانع جریان عادی زندگی در منطقه سیستان شده‌است. غلظت گرد و خاک در این منطقه به ۲۵ برابر حد مجاز و هشت برابر حد بحرانی رسیده‌است. به دلیل شدت گرد و غبار و وزیدن طوفان شدید شن حداقل شعاع دید در این منطقه به ۵۰ متر رسیده‌است
آنچه از آب و گل مازندران بر ما گذشت گرد و خاک اصفهان را توتیا خواهیم کرد!
این بافت در مجاری تنفسی و نیز در دستگاه تناسلی مذکر وجود دارد و در هر دو این موارد، مژکدار است. این مژکها در دستگاه تناسلی ترشحات و سلول‌های جنسی، و در مجاری ریوی، ترشحات حاوی ذرات گرد و خاک و میکروبهای وارد شده را با حرکات منظم خود حرکت می‌دهند.
خشکسالی‌های پیاپی و خشک شدن دریاچه هامون همراه با بسته شدن مرز افغانستان و بدی آب و هوا و بادهای گرد و خاک ناشی از خشک شدن هامون و نبود شغل مناسب برای جوانان آسیب بسیارجدی به این شهرستان وارد کرده که به سبب آن بخش قابل توجه باشندگان این شهرستان به دیگر شهرهای کشور کوچ کرده‌اند.
رویی که آفتاب شد از سایه اش پدید در زیر گرد و خاک نهان شد هزار حیف
بادرُفت گرد و خاک زردرنگی است که به وسیله باد حمل گردیده و در پشت دیواره جویبارها انباشته شده باشد. از این گونه مواد در کناره بیابان‌ها و مناطق خشک آسیای میانه فراوان دیده می‌شود که بیشتر از فلاتهای خشک به آنجا برده شده‌اند و این مواد که از جنس ابلیز نرم هستند، تقریباً زردرنگ بوده و سرشار از مواد آهکی هستند. بادرفت‌ها به دلیل دارا بودن خلل و فرج فراوان، آب باران را به تندی از خود گذرانده و همواره رویهٔ آنها خشک است.