چالوس

معنی کلمه چالوس در لغت نامه دهخدا

چالوس. ( اِخ ) یکی از بخش های شهرستان نوشهر است و حدود بخش از شمال بدریای خزر، از جنوب به اولین رشته ارتفاعات جنگلی ، از خاور بدهستان کران بخش حومه نوشهر و از باختر به دهستان لنگااز شهرستان تنکابن محدود میباشد. هوای این بخش مانند سایر نقاط ساحلی معتدل و مرطوب بوده در تابستان گرم و بواسطه ازدیاد پشه ناسالم است و اکثر سکنه تابستان را به دهستانهای کلاردشت ، بیرون بشم و کوهستان که هوای آنجا سردسیر است میروند. قسمت های شمال خاور و باختر دشت تا ساحل دریا اراضی زراعتی است و قسمت جنوبی کوهستانی و پوشیده از جنگل انبوه و به میان بند مشهور میباشد. از جنگل های اینجا زغال و چوب بسیار به تهران حمل میشود. مرکز این بخش شهر چالوس و قراء تابعه آن 36 آبادی بزرگ و کوچک است که عموماً در قسمت باختری رودخانه چالوس واقع و به دهستان قشلاق کلارستاق مشهورند. جمعیت این بخش با سکنه شهر 15 هزارنفر است.قراء این بخش از رودخانه های چالوس و سرداب رود مشروب میشوند و محصول عمده اش برنج و لبنیات و مرکبات و مختصر ابریشم است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3 ).
چالوس. ( اِخ ) نام رودخانه ای که بطول 80 هزارگز در مازندران جاری است و به دریای خزر میریزد. صاحب مرآت البلدان نویسد: «... چالوس حالا اسم شهر و آبادی مخصوصی نیست بلکه اسم رودخانه بزرگی است که فاصله مابین بلوک مرزن آباد کجور و کلارستاق میباشد. منبع این رودخانه از نقاط مختلفه است و سرچشمه عمده آن از طالقان و کندوان و دونا و ناتل میباشد، به این معنی که رودخانه ای که از طرف دونا جریان دارد در زیر گردنه ای موسوم به هزارچم به رودخانه ای که از سمت طالقان جاری است داخل میشود و در این موضع که دو رودخانه بهم وصل میشود موسوم به چالوس میگردد و تا انتهای سیر آن که 12 فرسخ است و بدریای خزرمی ریزد همین اسم را دارد...». ( از مرآت البلدان ج 4ص 79 و 80 ). رودخانه بزرگی مابین مرزن آباد کجور و کلارستاق و منبع آن از طالقان و کندوان و دونا و جز آن که بدریای آبسکون منتهی میشود. ( از ناظم الاطباء ).
چالوس. ( اِخ ) نام آبادی یا بندری در کنار دریای خزر که اسم آن در کتب جغرافی و فرهنگ های قدیم ضبط شده و بتدریج رو به ویرانی نهاده و در زمان سلطنت رضاشاه دوباره آباد شده و فعلاً مرکز بخش «چالوس » میباشد و بر کنار رودخانه ای بنام «چالوس » واقع است. یاقوت نام این آبادی را ذیل کلمه «شالوس » ( که معرب چالوس است ) ضبط کرده و نوشته است :«شهری است که در جبال طبرستان واقع شده و یکی از مرزهای طبرستان است... و بین شالوس و آمل از ناحیه جبال دیلمیه بیست فرسخ فاصله است ». ( از معجم البلدان ج 6 ص 216 ). صاحب مرآت البلدان می نویسد: «... بعضی از علمای جغرافی چالوس را از آبادی های معتبر طبرستان دانسته اند زیرا معتصم خلیفه محمدبن اویس را که از امرابود به حکومت طبرستان نامزد کرد و مشارالیه خود در رویان قرار گرفت و چالوس را به احمد پسر خود سپرد» وبعد می نویسد: «چالوس حالا اسم شهر و آبادی مخصوصی نیست بلکه اسم رودخانه بزرگی است... و دره ای که مجرا و بستر این رودخانه میباشد نیز چالوس نامیده میشود...» سپس شرحی درباره دره چالوس نگاشته و آنگاه می نویسد: «... و در این زمان آبادی بسیار مختصری نزدیک بدریا هست که موسوم به چالوس است...» و آنگاه زیر عنوان «ذکر وقایع متعلقه به چالوس » شرح مبسوطی راجع به وقایعی که در چالوس روی داده نگاشته است. نام شهر کوچک و نوسازی است که مرکز بخش چالوس میباشد و بر سر سه راهی تهران گیلان و مازندران در 5 هزارگزی ساحل دریای خزر و کنار رودخانه چالوس واقع شده است. این آبادی قبل از سال 1310 هَ. ش. ده کوچکی بیش نبود و از آن تاریخ ببعد با اسلوبی صحیح بنا گردید. احداث راه شوسه چالوس به کرج که نزدیک ترین راه تهران بساحل دریای خزر است و ایجاد کارخانه حریربافی که در حدود 1500 تن کارگر دارد در وضع اقتصادی این محل تأثیر فراوان داشت. در این آبادی مهمانخانه ها و پلاژها و ویلاهای متعدد تأسیس گردیده و پل مهمی که روی رودخانه چالوس بنا شده است از جمله ساختمانهای زیبای این شهر است. راه کناره از وسط این شهر میگذرد و جمعیت آن درحدود ده هزار تن میباشد. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3 ). نام شهری که مرکز بخشی از شهرستان نوشهر مازندران است و بر کنار رودی به همین نام در منطقه ای جنگلی در 36 درجه و 1 دقیقه عرض جغرافیایی و 7 متر ارتفاع از سطح دریا واقع شده دارای بزرگترین کارخانه حریربافی ایران و ییلاقهای زیبایی از قبیل کلاردشت میباشد. این شهر بوسیله راه شوسه ای که از تونل مصنوعی کندوان میگذرد به تهران مربوط میگردد. ( از فرهنگ امیرکبیر ). و رجوع به مرآت البلدان ج 4 صص 79 - 85 شود.

معنی کلمه چالوس در فرهنگ فارسی

رودخانه ای در مازندران بطول ۸٠ کیلومتر که ببحر خزر میریزد . سر چشمه عمده آن از طالقان و کندوان و دونا ناتل میباشد .
نام آبادی یا بندری در کنار دریای خزر که اسم آن در کتب جغرافی و فرهنگ های قدیم ضبط شده و بتدریج روبویرانی نهاده و فعلا مرکز بخش (( چالوس ) ) میباشد و بر کنار رودخانه ای بنام (( چالوس ) ) واقع است .

جملاتی از کاربرد کلمه چالوس

باندرعلیا، روستایی است از توابع بخش کلاردشت شهرستان چالوس در استان مازندران ایران.
جمعیت اعلام شده در سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی ۱۳۰ نفر شامل ۵۳ خانوار در قالب ۵۶ مرد و ۷۴ زن می‌باشد که نسبت به آمار سال ۱۳۹۰ این روستا با کاهش ۱۴۶ نفری در جمعیت مواجه بوده‌است. مردم بومی انگیل از قومیت طبری هستند و به زبان طبری به گویش کجوری که به گویش مردم شهرستان نور و چالوس شباهت دارد صحبت می‌کنند.
به نقل از حدود العالم تمیشه، لمراسک، ساری، اسرم، مامطیر، تریجی، میله، آمل، الهم، ناتل، رودان، چالوس و کلار در شمار طبرستان هستند. به گزارش مؤلف حدود العالم ناتل، رودان، چالوس و کلار شهرک هایی‌اند اندر کوه و شکستگی‌ها و این ناحیتی است هم از طبرستان و لکن پادشاهی دیگر است و پادشاه آن استندار خوانند.
به نقل از حدود العالم تمیشه، لمراسک، ساری، مامطیر، تریجی، میله، آمل، الهم، ناتل، رودان، چالوس و کلار در شمار طبرستان هستند. به گزارش مؤلف حدود العالم ناتل، رودان، چالوس و کلار شهرک هایی‌اند اندر کوه و شکستگی‌ها و این ناحیتی است هم از طبرستان و لکن پادشاهی دیگر است و پادشاه آن استندار خوانند.
استان مازندران یکی از قطب‌های مهم والیبال نشسته کشور می‌باشد. شهرهای ساری، قائمشهر، بابل، آمل، بهشهر، نوشهر و چالوس از مهم‌ترین قطب‌های والیبال نشسته کشور می‌باشند.
بخش مرزن‌آباد یکی از بخش‌های استان مازندران است که در شهرستان چالوس واقع شده‌است. مرکز این بخش شهر مرزن‌آباد است. این بخش از دو دهستان کوهستان و بیرون‌بشم تشکیل یافته‌است.
اوجا کله، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان چالوس در استان مازندران ایران.
بخش جلگه‌ای کلارستاق در کنار خط ساحلی شامل چالوس و هچیرود، دهستان بیرون بشم در کنار دره چالوس در مرکز منطقه، دهستان کوهستان در جنوب و کلاردشت در غرب تا جنوب غربی که مجموعاً شامل ۱۲۰ سکونتگاه می‌شوند.
آزادراه کنارگذر شمالی کرج با نام بزرگراه شهید سلیمانی، دومین بزرگراه درون‌شهری کرج و یکی از بزرگترین پروژه‌های شهری کرج می‌باشد. این بزرگراه از ادامه آزادراه شهدای البرز در تقاطع با ابتدای جاده چالوس (بلوار جانبازان)، شروع و در خیابان خوارزمی حصارک به پایان می‌رسد. البته در سال ۱۴۰۳ قرار است به آزادراه کرج- قزوین وصل شود.
مرزهای شمالی این منطقه به نواحی شهرستان عباس‌آباد، غربی آن به نواحی تابع شهرستان تنکابن و شرقی آن به شهرستان چالوس محدود می‌شود که حد فاصل این مناطق را جنگل‌های انبوه و سرسبز در بر می‌گیرد.