نظیری نیشابوری

معنی کلمه نظیری نیشابوری در لغت نامه دهخدا

نظیری نیشابوری. [ ن َ ری ِ ن َ ] ( اِخ ) محمدحسین نیشابوری ، متخلص به نظیری. از شعرای قرن دهم هجری قمری است ، وی از موطن خویش نیشابور به اگره هندوستان رفت و مورد محبت عبدالرحیم خان خانان سپه سالار واقع شدو به معرفی او به دربار اکبر شاه راه یافت و سفری به مکه و مدینه کرد و راهزنان غارتش کردند، به هند بازآمد و بقیت عمر را در گجرات احمدآباد توطن گزید. و از راه مداحی امیران و شاهزادگان هندی به ثروت و مکنت رسید تا آنجا که یاء تخلص نظیری مشهدی را به ده هزار روپیه خرید، پس از وفات اکبر، جانشینش جهانگیر شاه او را نزد خویش خواند و گرامی داشت ، وی در اواخر عمر ترک دنیا و مداحی شاهان کرد و عزلت گزید و گفت :
چندی به غلطبتکده کردیم حرم را
وقت است که از کعبه برآریم صنم را.
و به تحصیل علوم دینی پرداخت و به سال 1023 هَ. ق. در احمدآباد گجرات درگذشت و در محله تاجپور مدفون گشت. دیوان وی در حدود ده هزار بیت است. وی زرگری می دانسته و به تجارت هم اشتغال داشته و در عین شاعری در عقیدت مذهبی خویش تعصبی داشته است. او راست :
نوازشی ز کرم می کند محبت نیست
توان شناختن از دوستی مدارا را.
ترک شراب و شاهدم بیمار کرده ست ای طبیب
صحت نخواهم یافتن تا نشکنم پرهیز را.
گر روز حشر پرده ز رویش برافکند
ایزد به روی بنده نیارد گناه را.از کف نمی دهد دل آسان ربوده را
دیدیم زور بازوی ناآزموده را
من در پی رهائی و او درپی فریب
برسر گره زند گره ناگشوده را
نتوان چشید قند مکرر وز آن لبان
بتوان شنود تلخ مکررشنوده را
تا منفعل ز رنجش بیجا نسازمش
می آرم اعتراف گناه نبوده را.
( از حاشیه دکتر سادات ناصری بر آتشکده آذر ج 2 صص 711 - 723 ) ( مجمع الفصحا چ مصفا ج 4 ص 101 ). نیز رجوع به فهرست کتابخانه ٔمدرسه عالی سپه سالار ج 2 ص 690 و شعرالعجم چ تهران ج 3 ص 41 و تذکره حسینی ص 350 و سروآزاد ص 24 و روزروشن ص 708 و شمع انجمن ص 453 و نتایج الافکار ص 713و تذکره میخانه ص 524 شود.

معنی کلمه نظیری نیشابوری در فرهنگ فارسی

محمد حسین نیشابوری متخلص به نظیری از شعرای قرن دهم است وی از موطن خویش نیشابور به اگر. هندوستان رفت و مورد محبت عبدالرحیم خان خانان سپه سالار واقع شد و به معرفی او بدربار اکبر شاه راه یافت و سفری به مکه و مدینه کرد و راهزنان غارتش کردند به هند باز آمد و بقیت عمر را در گجرات احمد آباد توطن گزید ٠ و از راه مداحی امیران و شاهزادگان هندی به ثروت و مکنت رسید تا آنجا که یائ تخلص نظیری مشهدی را به ده هزار روپیه خرید پس از وفات اکبر جانشینش جهانگیر شاه او را نزد خویش خواند و گرامی داشت وی در اواخر عمر ترک دنیا و مداحی شاهان کرد و عزلت گزید ٠

معنی کلمه نظیری نیشابوری در دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از اثر آفرینان است
(وف 1023-1021)، شاعر متخلص به نظیری. اصل وی را از جوین می دانند. اهل نیشابور بود. او از ابتدای جوانی به کسب علم و ادب پرداخت و به شاعری روی آورد و زبان عربی را نزد شیخ غوثی مندوی، مؤلف «گلزار ادب» آموخت و حدیث و تفسیر را از مولانا حسین جوهری فراگرفت.
وی به شغل بازرگانی می پرداخت و از همان جوانی به قصد تجارت از خراسان بیرون آمد. در 992 ق به کاشان رفت و در آنجا با بزرگان همچون تقی الدین اوحدی، مولانا حاتم، فهمی و مقصود خرده آشنا شد و در مجالس مشاعره آنها شرکت کرد. به عراق و آذربایجان نیز سفر نمود.
وی سپس به هند رفت و در آگره به خدمت میرزا عبدالرحیم خان، خان خانان (م 1063 ق) پیوست و در ملازمت او قرار گرفت و به مدحش پرداخت. بعد از این تاریخ با معرفی خان خانان به دربار اکبرشاه راه یافت و مداح او شد. در 1001 ق از هند قصیده ای برای صاحب «خلاصة الاشعار» و بعدها دیوان شعر را نیز که مشتمل بر اقسام شعر نزدیک به چهار هزار بیت بود، برای وی فرستاد.
در 1002 ق به مکه معظمه مشرف شد و در بازگشت به احمدآباد گجرات رفت و در آنجا ساکن گردید. وی در زمان سکونت در گجرات به مدح شاهزاده مراد پرداخت. بعد از اکبرشاه به دربار جهانگیرشاه (1037-1014 ق) رفت. نظیری در مدت زندگی خود هیچ گاه از دو پیشه اصلی خود، بازرگانی و مدیحه سرایی فارغ نشد.
او بر مذهب دوازده امامی بود او با ثنایی مشهدی و شکیبی اصفهانی دوستی داشت و با امین احمد رازی معاصر بود و شاعرانی چون ظهوری، ملک قمی و عرفی با وی نزاع داشتند. وی در احمدآباد گجرات درگذشت و در محله ی تاجپوره ی آنجا به خاک سپرده شد. بنا به آورده ی مؤلف «تاریخ ادبیات در ایران» با توجه به ماده تاریخ هایی که در زمینه فوت نظیری گفته شده است، 1021 ق سندیت بیشتری دارد.
برخی از تذکره ها نظیری را با نظیر مشهدی و نظیری، صاحب «بهمن نامه ی آذری» درآمیخته اند. از آثار وی دیوان (شعر) است که خود در 1020 ق به کتابخانه ی خان خانان تقدیم کرده و شامل قصیده، ترکیب بند، غزل، قطعه و رباعی می باشد که مجموع ابیات آن به ده هزار بیت می رسد.

جملاتی از کاربرد کلمه نظیری نیشابوری

بقایی در جوانی به مشهد رفته و پس از آن به هند مهاجرت می‌کند و یکی از ملازمان مولانا نظیری نیشابوری می‌شود و از سوی اکبر کبیر، پادشاه گورکانی در کتابخانهٔ عالی سرنج مأمور می‌گردد. ملا عبدالباقی نهاوندی او را از مقلدان عرفی شیرازی در شاعری بیان می‌کند و اشاره می‌کند که بسیاری از اشعار بقایی در زمان حیاتش به عراق می‌رود، ولی بدخواهانِ بقایی اشعار او را منسوب به غیرتی شیرازی می‌کنند. سرانجام در پایان عمر به سپاهی‌گری مشغول و سرانجام در سال ۱۰۱۵ قمری در شمس‌آباد هند کشته شده‌است.