یک چشم

مورخان دربارهٔ عقاید مذهبی امیر علی‌شیر آرای متفاوتی ذکر داشته‌اند. شماری او را پیرو و باورمندان به تسنن برشمرده‌اند. دسته‌ای نیز او را یک صوفی یا فردی که در هیچ گروه مذهبی قرار نمی‌گیرد و تنها گرایش‌های صوفیانه دارد، شناخته‌اند. اما به باور امیر نعمتی لیمایی، امیر علی‌شیر نه پیرو تشیع و نه پیرو تسنن و نه یک صوفی تمام عیار بود. او تنها فردی دیندار و مبادی آداب بود که سرشت اندیشه اش به دور از هرگونه عامی گری و آمیخته‌ای از تشیع، تسنن و تصوف بود و به تمامی گروه‌های یادشده به یک چشم می‌نگریست.

با توجه به اینکه شریان کاروتید داخلی علاوه بر تغذیه مغز در همان سمت، عصب بینایی و شبکیه را از طریق سرخرگ چشمی (افتالمیک) خونرسانی می‌کند، در موارد انسداد سمپتوماتیک کاروتید درونی، کوری گذرای یک چشم در ۲۵ درصد موارد ایجاد می‌گردد که شروع انسداد را هشدار می‌دهد که در توصیف آن ممکن است بیمار از وجود سایه، یا عدم دید در قسمت بالا یا پایین یا تاری دیدش را در یک چشم گزارش کند.

بی گره شو که به یک چشم زدن می گذرند رشته ها از نظر سوزن، اگر هموارند

در عهد عدل توست که بر پاسبان و دزد یک چشم زخم یاد نکرده ست خواب چشم

چون فلک یک چشم دارد در هنر سنجی حسود از برای عیب مردم دیدن اما احول است

اُدین راه درازی را پیمود تا جادوگری بیاموزد. او تنها یک چشم دارد که مانند خورشید می‌درخشد چون در ازای نوشیدن اندکی آب از چاه میمیر که قدرت الهام و آگاهی از آینده به او می‌داد ناگزیر چشم دیگرش را (در برخی متون در برابر فرستادن نسیمی از این چاه) به نگهبان این چاه که میمیر نام دارد بخشیده‌است. در جایی دیگر اودین در خوانی دشوار می‌انگبین سخن‌سرایی را از یوتون‌هایم می‌رباید. او هم رون‌ها و هم خردی که از چاه خرد به دست آورده و هم می‌انگبین سخن‌سرایی را به انسان‌ها می‌بخشد.

به تعب می کشدم چرخ چه شد غمزه یار که به یک چشم زدن بگذردم کار از کار

اودین به عنوان پیرمردی بلند قد با ریشی روان و تنها یک چشم (چشم دیگر را در ازای خرد داده بود) نشان داده می‌شود.

مزاج همت نمی‌شکیبد که ساز نخلش نظر فریبد به صد فلک دست و دل نزیبد فشار یک چشم تنگ خوردن

در عشق چنان شدم که بتوانم گفت کاندر یک چشم پشه بتوانم خفت

به ساغر که نگزیده اندیشه را به یک چشم دیده خم و شیشه را

در صفت های حق مشو یک چشم می گشا سوی هر یک اندک چشم

آمد شد بسیار همی کرد بر آن سر یک چشم مرا کور شد او هر دو کر آمد

در عالمی که دیده ما را گشوده اند یک چشم خواب، دولت بیدار بیش نیست