معنی کلمه کشور تاجیکستان در دانشنامه اسلامی
جمهوری تاجیکستان با وسعتی حدود ۱۴۳۱۰۰ کیلومتر مربع، از شمال و مغرب با ازبکستان ، از شمال شرقی با قرقیزستان ، از مشرق با جمهوری خلق چین ، و از جنوب با افغانستان همسایه است. شهر دوشنبه پایتخت و پرجمعیت ترین شهر تاجیکستان است. این کشور دارای چهار استان به نام های خجند، کولاب، قرقان تپه، و ولایت خودمختار بدخشان کوهی است. (تصویر شماره۱۴)
آمار جمعیتی
تاجیک ها و ازبک ها دو گروه عمده نژادی تاجیکستان را تشکیل می دهند. تاجیک ها حدود ۸۰%، ازبک ها حدود ۱۵% و روس ها و قزاق ها هر کدام ۱. ۱% از جمعیت ۷۷۲۸۴۰۰ نفری (آمار اکتبر ۲۰۱۱م.) این کشور را در بر می گیرند. زبان رسمی این کشور، فارسی با گویش تاجیکی است.ورود مسلمانان به این سرزمین در میان سال های ۵۰ق. تا اوایل دهه ۱۳۰ق. با فتح مهم ترین ولایات این منطقه صورت گرفت و اسلام به تدریج در میان مردم نفوذ کرد. امروزه حدود ۹۰% از مردم تاجیکستان مسلمان هستند. از این تعداد، حدود ۸۵% سنی و بیشتر حنفی مذهب هستند و حدود ۵% شیعه اسماعیلی اند که بیشتر در بدخشان زندگی می کنند. مذهب روس ها نیز بیشتر مسیحی و ارتدکس است.
تاجیکستان در سده های متفاوت
در سده های پنجم و ششم پیش از میلاد، این منطقه جزئی از حکومت هخامنشیان بود. در سده چهارم پیش از میلاد، اسکندر مقدونی با تصرف قلمرو هخامنشیان، بر تاجیکستان کنونی تسلط یافت. پس از اسکندر، دولت های سلوکی، یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان، و خیونان بر این منطقه چیره شدند. در فاصله ۲۶۱ تا ۳۸۹ق. تاجیکستان بخشی از قلمرو سامانیان بود تا این که ترکان قراخانی با تصرف بخارا، سامانیان را سرنگون کردند و بر آسیای مرکزی تسلط یافتند. پس از ترکان قراخانی (حک: ۳۸۲-۶۰۹ق.) ترکان سلجوقی (حک: ۴۳۱-۵۹۰ق.) و خوارزمشاهی، مغولان و ازبکان شیبانی (حک: ۹۰۶-۱۰۰۷ ق.) و اشترخانی بر این منطقه حکم راندند. در سده نوزدهم م. شمال تاجیکستان جزئی از خانات خوقند؛ و جنوب تاجیکستان بخشی از حکمرانی بخارا بود. خانات بخارا به سال ۱۸۶۶م. و خانات خوقند به سال ۱۸۶۸م. زیر سلطه روسیه تزاری درآمدند. پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷م. نخست جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی تاجیکستان درون جمهوری شوروی سوسیالیسی ازبکستان قرار داشت. به سال ۱۹۲۹م. جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان با الحاق ولایت خجند که پیشتر بخشی از ازبکستان بود، رسما ایجاد شد. پس از فروپاشی شوروی به سال ۱۹۹۱م. تاجیکستان به استقلال دست یافت. کمی پس از استقلال، نبرد داخلی بین دولت زیر حمایت مسکو و مخالفان اسلام گرا درگرفت و سرانجام این نبرد به سال ۱۹۹۷م. پایان یافت. در اوایل و میانه دهه ۱۹۲۰م. رژیم شوروی شعائر اسلامی را سخت محدود کرد. در دوران استالین و خروشچف، مبارزه برای نابودی اسلام و دیگر مذاهب به راه افتاد؛ ولی همچنان شعائر اسلامی در تاجیکستان رواج داشت. در این دوره، شخصیت های مذهبی بازداشت شدند؛ کتاب های مذهبی نابود شد؛ مدارس دینی منحل گشتند و تعلیم مذهبی به خردسالان جرم محسوب شد. در اواخر دوران شوروی و اوایل دوران استقلال، جایگاه اسلام در این کشور تغییر کرد. کوشش های ضد اسلامی دولتی تقریبا از میان رفت و حتی یک حزب مسلمان به نام حزب نوزایی اسلامی تاسیس شد.
حج گزاری تاجیکستان
...