معنی کلمه کاخ تاج در دانشنامه اسلامی
طرح و پایه این کاخ به دست معتضد (حک: ۲۷۹ـ۲۸۹) ریخته شد، اما انجام آن در روزگار پسرش مکتفی (۲۸۹ـ ۲۹۵) صورت پذیرفت.
کاخ تاج در منابع کهن
شمار معدودی از منابع کهن درباره این بنا اطلاعاتی به دست داده اند. از این میان، وصف دقیق جزئیات این بنا تنها در معجم البلدان یاقوت و مراصدالاطلاع، ابن عبدالحق (متوفی ۷۳۹) آمده است. گزارش خطیب بغدادی (متوفی ۴۶۳) که ابن جوزی (متوفی ۵۹۷) آن را عیناً در المنتظم نقل کرده، بیشتر متضمن اشاراتی درباره بناهای مجاور آن مانند قصرحسنی و قصر ثریاست تا خود آن. به نوشته یاقوت، بخشی از مصالح ساختمان تاج از بقایای قصرهای «کامل» و «ابیض» در مدائن فراهم گردید.
نامگذاری کاخ
نمای ساختمان پنج طاق داشت که هریک بر دَه ستون مرمرین به ارتفاع پنج ذرع استوار بود. بندی نیز برای جلوگیری از پیشرفت آب بر کرانه دجله ساختند که شکل خاصی به قصر می بخشید و قصر مانند تاج بر آن مشرف بود. شاید از همین رو بود که به گفته یاقوت معتضد نام تاج را بر قصر گذاشت. در کنار تاج ساختمان ها و خانه هایی نیز بنا شد که از جمله آن ها گنبدی نیم دایره به نام قبه الحمار بود. علت این نامگذاری آن بود که مکتفی از طریق پله های گرداگرد گنبد، سوار بر خر کوچکی، به بالای آن می رفت.
وسعت کاخ
...