چشتیه

فریدالدین مسعود در اوایل جوانی به عبادت و ریاضت مشغول گشت و بعد از آن برای تحصیل علوم ظاهری و باطنی وارد ملتان شد که در آن زمان مرکز تمدن و فرهنگ اسلامی بود؛ و به خواجه قطب الدین بختیار کاکی (د ۶۳۴ق)، یکی از اقطاب چشتیه دست ارادت داد. پس از مدتی به دنبال مرشدش خواجه قطب‌الدین، رهسپار دهلی شد و پس از آن به شهر هانسی رفت، زیرا مایل بود زندگی مستور و مخفی داشته باشد و از مردم و قیل‌وقال آن‌ها به دور باشد؛ بنابراین تا زمان فوت مرشدش خواجه کاکی، در شهر هانسی سکونت داشت و سپس به دهلی آمد خرقه و عصا و نعلین خواجه به او سپرده شد. بزودی به هانسی برگشت و پس از آن به شهر اجودهن رفت و تا آخر عمر در این شهر ماند در همان‌جا وفات یافت.

امجد فرید صبری (۲۳ دسامبر ۱۹۷۰ – ۲۲ ژوئن ۲۰۱۶) خواننده قوال پاکستانی و از سلسله چشتیه بود. در خانواده‌ای بزرگ شد که مردان خانواده همگی به قوالی شهره بودند. او قوالی را از سن ۹ سالگی نزد پدرش غلام فرید صبری آموزش دید و در ۴۰ سالگی یکی از مشهورترین قوالان شبه قاره هند گردید. به همراه گروهش در پاکستان، هند و آمریکا اجراهای متعدد داشت و محبوب مردم بود.

بابا رستم بختیاری یک ار عارفان مشهور قرن سیزدهم قمری است که در ابتدای دوره قاجاریه می‌زیست. وی که با نام رستم بیک نیز شهرت دارد، یکی از مشایخ سلسه چشتیه بود. «وی سیدی از افراد ایل بختیاری بود که ابتدا لشکری بود و در قوای نظامی اشتغال داشت اما به وادی سیروسلوک قدم نهاد». بابا رستم پس از خروج از منصب نظامی گری، در شهر اصفهان سکونت اختیار کرد و در تکیه «مادر شاهزاده» یا تکیه شیخ محمدتقی رازی تخته فولاد که در بخش جنوب غربی تخت فولاد و شمال تکیه خوانساری قرار دارد، به‌سر می‌برد و آنجا را گوشه ای برای زهد، عبادت و ریاضت برگزیده بود. بابا رستم در یکی از صحن های امامزاده شاه‌رضا واقع در شهرضا مدفون است.[نیازمند منبع]

تذکره‌نویسان و شاعران در ستایش فریدالدین گنج شکر سخن‌ها گفته، و برای وی کرامات و کارهای خارق‌العاده برشمرده‌اند از جمله گفته‌اند که علت شهرت وی به شکرگنج یا گنج شکر این بوده‌است که بر اثر کرامات وی، نمک یا به قولی خاک به شکر تبدیل شده‌است. بابا فرید همچون دیگر اقطاب چشتیه به سماع نیز علاقه‌داشت و نظر مخالفان را رد می‌کرد.

فریدالدین مسعود ابن جمال‌الدین سلیمان ابن قاضی شعیب (۱۱۷۳–۱۲۶۶ میلادی) معروف به خواجه فریدالدین گَنْجِ شِکر، یا شکر گنج، ملقب به شیخ العالم، شیخ‌المشایخ، قطب الموحدین، مشکل‌گشا، قاضی الحاجات، مولانا شکربار و بابا از عارفان پرآوازه سده ۷ ق/۱۳ م در شبه‌قارهٔ هند و از بزرگان اهل تصوف و سلسله چشتیه است که برای تحکیم و تثبیت این طریقت مسافرت‌های بسیار کرد و سختی‌های زیادی کشید.