پروکوپیوس

آرتاباز (یونانی: Ἀρταβάζης؛ مرگ در ۵۴۲) یک فرمانده نظامی بیزانسی در جنگ گوت‌ها بود. او در اصل از اهالی ارمنستان ساسانی بود که به دست رومیان اسیر شد و به بیزانس فرستاده شد و در بیزانس همراه با بلچامس به جنگ با گوت‌ها رفت. منبع اصلی دربارهٔ زندگی او در نوشته‌های پروکوپیوس است.

زادۀ پانونیا، او همراه با امپراتور آینده والنتینین یکم به عنوان اسکوتاریوس خدمت کرد (یا به عنوان سرباز هنگ). او که یکی از پشتیبانان اصلی والنتین بود، در سال 364، امپراتور نو اکوئیتوس را به مقام مگیستری میلیتوم در فرمانداری پرایتوری ایلیریکوم منتصب کرد. زمانی که پروکوپیوس علیه والنتین شورید، اکوئیتوس به والنتین وفادار ماند. پروکوپیوس فرستادگانی را به سربازان ایلریایی فرستاد تا مطمئن شود که از او پشتیبانی میکنند، اما اکوئیتوس آنها را محاصره کرده و میکشد. .والنتین اکوئیتوس را در سال 374 به کنسولگری منصوب کرد. او برای آخرین بار در منطقه ایلیریکوم در سال 384 دیده شده است.

از زندگی اولیه و حرفه بساس اطلاعات بسیار کمی در دست است: او در جوانی به ارتش امپراتوری پیوست و به گفته پروکوپیوس قبلاً در سال ۵۰۳، زمانی که جنگ آناستازی با ایرانیان ساسانی آغاز شد، «تجربه جنگ» داشت. او به عنوان افسر در جنگ شرکت کرد، اما از خدمت او در آنجا خبری در دست نیست. از سوی دیگر، احتمالاً باید او را با نامی به همین نام که در نامه اسقف یعقوب سروق (متوفی ۵۲۱) خطاب شده بود، شناسایی کرد. اگر این شناسایی معتبر باشد، پس بساس یک تک‌سرشت‌باوری (احتمالاً متوسط) بود.

بدخش یا در منابع یونانی پیداخس (به یونانی: Πιτυάξες)، یکی از فرماندهان نظامی ایرانی در زمان شاهنشاه قباد یکم ساسانی (حک. ۴۹۸–۵۳۱) بود. به گفته پروکوپیوس، او در کنار بارسمانس و پیروز در سال ۵۳۰ در نبرد دارا در برابر امپراتوری بیزانس به رهبری بلیساریوس شرکت داشت. نام او ممکن است بدخش نباشد و احتمالاً پروکوپیوس به اشتباه درجه بدخشی او را به عنوان اسم خاص در نظر گرفته‌است.