عالی قاپو
معنی کلمه عالی قاپو در فرهنگ فارسی
نام قصری است از قصور صفویه واقع در میدان شاه اصفهان و دارای بنای عالی و مرتفع تاریخی است که همه ساله مسافران و سیاحان خارجی از آن دیدن می کنند و بنا بر مشهور تکمیل آن به دست شاه عباس بوده است .
معنی کلمه عالی قاپو در دانشنامه عمومی
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت این روستا برابر با ۱۱۹ نفر ( ۲۶ خانوار ) بوده است.
معنی کلمه عالی قاپو در دانشنامه آزاد فارسی
عالی قاپوی اصفهان
عالی قاپوی اصفهان
عالی قاپوی اصفهان
عالی قاپوی اصفهان
عالی قاپوی اصفهان
عالی قاپوی اصفهان
نام چهار بنا در چهار پایتخت ایران.
عالی قاپوی اصفهان. غرب میدان نقش جهان و میدان شاه (میدان امام کنونی) و بنایی شش طبقه با ۴۸ متر ارتفاع است. شماری بنای اولیه را از دورۀ سلجوقیان و شماری از دورۀ تیموریان به شمار می آورند. در دورۀ شاه عباس اول چند طبقه با اتاق های باشکوه مزین به گچبری و نقاشی به آن افزوده شد. تعدادی از نقاشی ها کار علیرضا عباسی بود. ایوان بزرگ دوازده ستون چوبی آن که یک حوض مسی داشت و ناودانی از طلا آب آن را خارج می کرد، از دورۀ شاه عباس است. سقف ایوان چوبی و خاتم کاری بود و به مربع های برجسته قاب نما تقسیم شده بود. جانشینان او ازجمله شاه عباس دوم نیز قسمت هایی به آن افزوده اند. شاه عباس و شاهان دیگر صفوی از ایوان بزرگ آن که به طبقچۀ دولت خانه شهرت داشت، مراسم رژۀ سپاهیان، بازی چوگان و مسابقه های سوارکاری و پرتاب نیزه، جنگ با حیوان ها و شیرین کاری های پهلوانان را تماشا می کردند. عالی قاپو از نظر تنوع در نقش و طرح و ظرافت های معماری، زیباترین بنای اصفهان به شمار می رفت. در دورۀ قاجار محل بست نشینی و پناه بود. در ۱۲۷۲ق، حمزه میرزا حشمت الدوله، والی اصفهان در آن تغییراتی داد. ظل السلطان در دورۀ والیگری اصفهان، در آن جا اقامت داشت. اتاق های طبقۀ پنجم آن به سبب زوایای بسیار و گچبری های توخالی صدا را منعکس می کردند و به اتاق های حبس صدا شهرت داشتند.
عالی قاپوی تبریز. ساخته نجفقلی خان پسر مرتضی خان دنبلی و معروف به درب اعلی بود. در دورۀ حکمرانی عباس میرزا نایب السلطنه، به عالی قاپو و پس از ساخته شدن ساختمان شمس العماره در تهران، به شمس العماره معروف شد. در دورۀ ولیعهدی مظفرالدین شاه قاجار تعمیر کلی در آن صورت گرفت. در دورۀ رضاشاه مقر والی آذربایجان شد. در ۱۳۱۲ش دچار آتش سوزی شد و قسمت بالایی آن که از شاهکارهای معماری دورۀ قاجار بود، از بین رفت. در ۱۳۲۶ش بخش زیادی از عمارت زیبای عالی قاپو تخریب و در جای آن کاخ استانداری احداث شد. با تخریب عمارت حرم خانه دورۀ مظفری در اواخر دهۀ ۱۳۴۰ از ساختمان تاریخی عالی قاپو اثری نماند.
عالی قاپوی تهران. شمال شرقی میدان ارگ و روبه روی نقاره خانه بود و به آن درب سعادت یا عمارت سردر نیز می گفتند. سمت راست آن برج آقامحمدخان و سمت چپ آن ورودی کوچه ای بود که بعدها به خیابان نایب السلطنه مشهور شد. اساس آن در دورۀ فتحعلی شاه قاجار گذاشته شده و بعدها تغییراتی در آن داده شده بود. بنای باشکوه دوطبقه ای بود که در طبقۀ پایین که قراول خانه ارگ بود، تاق ها و تاق نماهای بزرگ و کوچک مقرنس کاری با لچکی های کاشی کاری داشت و از چند اتاق، یک هشتی و یک دالان تشکیل شد. طبقه بالا که دفترخانه دولتی یا دفتر صندوق خانه بود، از یک تالار وسیع و دو اتاق گوشواره با پنجره های ارسی مشبک و گچبری های زیبا تشکیل می شد. سردر داخلی آن که رو به ایوان تخت مرمر بود، مزین به کاشی هایی بود که صحنۀ جنگ رستم و دیو سفید روی آن تصویر شده بود و تاریخ ۱۲۷۳ق را داشت. در روز سوم عید نوروز مراسمی نیمه رسمی در برابر شاه و نزدیکان او که در بالاخانه می نشست، در مقابل درب سعادت برگزار می شد که در آن قوچ بازان، خرس بازان و میمون بازان نمایش اجرا می کردند. مرشدی نیز ضرب می گرفت و ابیاتی از شاهنامه را می خواند و پهلوانان شیرین کاری می کردند. عالی قاپو در ۱۳۰۹ش و دورۀ رضاشاه پهلوی تخریب شد و چند سال بعد، از کاشی های سردر آن در سردر ورزشگاه امجدیه استفاده شد.
عالی قاپوی قزوین. از بناهای سلطنتی دورۀ شاه طهماسب اول صفوی است. در ورودی بزرگ دولت خانه و از هفت باغ سعادت آباد بود. در دورۀ شاه عباس کتیبه ای به خط علیرضا عباسی در سردر عمارت نصب شد و دو عمارت با نام های زرنگار و جهان نما در دو سوی میدان اسب و عمارت حمام تخت گاه احداث شد. سفیران اسپانیا و عثمانی در عالی قاپو به حضور شاه عباس رسیدند. مظفرالدین شاه قاجار در سفر دوم به فرنگ، در عمارت کلاه فرنگی اقامت کرد. احمدشاه نیز سال ها بعد در آن جا اقامت کرد. در ۱۳۰۶ش در ضلع شرقی آن، رخشویخانه عمومی تأسیس شد و در ۱۳۲۳ مدرسه ای به نام امید که هنوز باقی است. در اواخر دورۀ قاجار، دولت خانه به نظمیه و در دورۀ رضاشاه به شهربانی تبدیل شد و امروز مقر نیروی انتظامی است. از عالی قاپو، کتیبۀ کاشی معرق لاجوردی حاوی فرمان شاه عباس به احداثِ سردر به خط علیرضا عباسی، و نقش دو شیرِمقابل یکدیگر و یک خورشید، و دو پنجرۀ مشبک معرق باقی است.
جملاتی از کاربرد کلمه عالی قاپو
بازار مسگرها از بازارهای اصفهان است که در ضلع غربی میدان نقش جهان و در شمال کاخ عالی قاپو قرار دارد. این بازار در زمان حکومت صفویه ساخته‌شده‌است.
از نمونه‌های باغ اندر باغ که ساختار بخشی از شهر شکل می‌دهند می‌توان به بخشی از مجموعه باغ‌های سلطنتی دوره صفویه در جنب میدان نقش جهان اشاره کرد که عمارت عالی قاپو در واقع سردر ورودی به این مجموعه باغ‌ها بوده است. هم چنین ساختار شهرهایی مانند شیراز در دوره زندیه نیز به این ایده نزدیک اند.
وی کار خود را ابتدا در کاخ عالی قاپو آغاز کرد و سپس به انجام کارهای مرمتی در مسجد جامع اصفهان و کاخ‌های چهل ستون و هشت بهشت پرداخت. فعالیت‌های گالدیری در ایران، علاوه بر آن که توانست منجر به حفظ تعدادی از مهمترین بناهای معماری ایرانی شود، باعث شناخت بهتر آنها نیز شد. فعالیت‌های او همچنین باعث شد الگوی مناسبی برای چگونگی مرمت و حفاظت از بناهای تاریخی در ایران پدید آید.