غزالی

کتاب احیاء علوم‌الدین مشهور به احیاء العلوم از آثار شناخته‌شدهٔ ابوحامد محمد غزالی است که به زبان عربی نوشته شده. این کتاب که محتوای دینی، اخلاقی و عرفانی دارد همواره مورد توجه عالمان شیعه و سنی بوده‌است.

وبگاه کلمه در اردیبهشت ۱۳۹۲ نوشت که مدیر مسول این سایت علی غزالی بازداشت شده‌است.

عاقبت سر به بیابان بنهد چون سعدی هر که در سر هوس چون تو غزالی دارد

چاپخانهٔ سروش در مجموعهٔ غزالی قرار دارد و از اولین چاپخانه‌های مدرن در دهه هفتاد شمسی کشور بوده‌است.

نگه داشت غزالی دل مرا به نگاهش که آهوی ختن آمد به سیر چشم سیاهش

تپید یک دم و کردند زیب فتراکش خوشا نصیب غزالی که زخم او کاری است

چشم‌ وحشی‌نگهی برد دل ما قصاب این غزالی است که گیرندهٔ شاهین من است

سلجوقیان مراکز آموزش عالی را تأسیس کردند و حامیان هنر و ادبیات بودند. دستاوردهای علمی در دوران سلطنت آنها توسط دانشمندانی مانند عمر خیام و محمد غزالی مشخص می‌شود. در دوره امپراتوری سلجوقی، فارسی به زبان ضبط تاریخی تبدیل شد، درحالی که مرکز فرهنگ زبان عربی از بغداد به قاهره تغییر یافت. بنیان‌گذاری مدارس نظامیه توسط خواجه نظام‌الملک در بغداد، بلخ، نیشابور و اصفهان و تاسیس کتابخانه‌ها و خانقاه‌ها و مدارس از کوشش‌های فرهنگی این دوره است. برنامه درسی نظامیه ابتدا به مطالعات دینی، قوانین اسلامی، ادبیات عرب و علم حساب متمرکز شده و بعداً به تاریخ، ریاضیات، علوم فیزیکی و موسیقی نیز تعمیم یافته‌است.

رشته عهد به غزالی بست سر این رشته اش افتاد به دست

هر که صائب همچو مجنون می شود یکرنگ عشق هر کجا وحشی غزالی هست گردد رام او

حریفی شد نگار من که شاهانند محتاجش غزالی شد شکار من که شیرانند نخجیرش

آخرم رام نشد چشم غزالی وحشی گرچه انگیختم از هر غزلی غوغایی

یاد غزلهای تو وحشی و این ذوق عشق بیهده گردی بس است دل به غزالی بده

کتاب کیمیای سعادت خلاصه‌ای از احیاء است که غزالی آن را در اواخر قرن پنجم هجری قمری نوشته است.

مسلمانان تا پس از نهضت ترجمه از فلسفه یونان، علم فلسفه را نمی‌شناختند و آن را به غرب منتقل کردند و آنچه را که شرح و تلخیص بر آن افزودند، با ابداعات فلسفی که مشخصه آن اصالت بود. از این رو علمای مسلمان در موضع خود در این باره اختلاف نظر داشتند. برخی از آنان موضع ردّ و مخالفت گرفتند و آن را دریچه ای برای ضلالت و فساد می‌دانستند و و برخی از آنان بر اساس نقد و بررسی موضع میانه گرفتند و آنچه را که حق می‌بینند از آنان می‌گیرند و آنچه را باطل می‌دانند رد می‌کنند و این موضع باعث کنارگیری بسیاری از اشاعره مانند غزالی است. که در آنها سه قسمت را تشخیص داده‌است: قسمتی که باید کفاره شود، قسمتی که باید بدعت شود و قسمتی که نیست باید انکار شود.

آن غزالی که من از غمزه شدم نخجیرش بخت آن کو که به تدبیر کنم تسخیرش