سبیلا

معنی کلمه سبیلا در دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی سَّبِیلَاْ: راه - روش
ریشه کلمه:
سبل (۱۸۱ بار)
راه. اعم از آنکه راه هدایت باشد نثل . و یا راه معمولی مثل . و یا راه ضلالت‏ سبیل مذکّر و مؤنّث هر دو آمده است. نحو . که مؤنث به کار رفته است در اقرب به دو گونه بودن آن تصریح کرده است . که سبیل فاعل تستبین است. ایضاً . که ضمیرش مؤنث است و ایضاً آیه‏99 آل عمران. گاهی از سبیل تعدّی و تجاوز قصد می‏شود که در واقع راه تجاوز است مثل ، . ابن السبیل کسی است که از وطنش دور مانده و جز (راه) معرّفی ندارد و در «بنن» گذشت. سبل به ضمّ (س،ب) جمع سبیل است مثل . . سبیل اللّه: هر راهی است که رضای خدا در آن باشد مثل قتل فی سبیل اللّه، و انفاق فی سبیل اللّه، هجرت فی سبیل اللّه چنانکه ، . خلاف آن است در آیه . ظاهراً مراد راه تولّد و به دنیا آمدن است و شاید مراد راه ولادت و هدایت و معیشت و غیره باشد.

جملاتی از کاربرد کلمه سبیلا

و قیل هو الهدی و البیان ای یجعل لکم سبیلا واضحا فی الدین تهتدون به، وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ.
ان هذه تذکره فمن شاء اتخذ الی ربه سبیلا
و قیل: فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها یعنی رضوان اللَّه کقوله تعالی: وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ، و قیل فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها یعنی الاضعاف، و هذا تأویل حسن لانّ للاضعاف خصائص منها ان العبد یسأل عن عمله و لا یسأل عن الاضعاف و منها انّ للشیطان سبیلا الی عمله و لیس له سبیل الی الاضعاف و لانّه لا مطمع للخصوم فی الاضعاف و لانّ دار الحسن فی الدنیا و دار الاضعاف الجنّة و لانّ الحسنة علی استحقاق العبد و التضعیف کما یلیق بکرم الرّب.
قال ابن عباس: کلّ ما ذکر اللَّه فی القرآن ممّا فی الجنّة و سمّاه له فی الدّنیا مثل. و قیل: هو عین فی الجنّة یوجد منها طعم الزّنجبیل یشربها المقرّبون صرفا و تمزج لسائر اهل الجنّة. قال ابن عیسی اذا مزج الشّراب بالزّنجبیل فاق فی الالذاذ عَیْناً فِیها تُسَمَّی سَلْسَبِیلًا ای یسقون من عین فی الجنّة تسمّی سلسبیلا» ای سلسلة منقادة لهم جدیدة الجریة یصرّفونها حیث شاؤا. و قیل: طیّبة الطّعم و المذاق، تقول: هذا شراب سلسل و سلسلال و سلسبیل. قال مقاتل بن حیّان: سمّیت سلسبیلا لانّها تسیل علیهم فی الطّرق و فی منازلهم تنبع من اصل العرش من جنّة عدن الی اهل الجنان و شراب الجنّة علی برد الکافور و طعم الزّنجبیل و ریح المسک و قال الزّجاج: سمّیت سلسبیلا لانّها فی غایة السّلاسة تتسلسل فی الحلق و معنی قوله: «تُسَمَّی» ای توصف لانّ اکثر العلماء علی انّ سلسبیلا، صفة لا اسم و فی تفسیر ابن المبارک معناه: سل سبیلا الیها، ای سل اللَّه الیها سبیلا، فیحتمل ان تکون العین مسمّاة بهذه الجملة و یحتمل ان یکون الکلام قد تمّ علی قوله «تُسَمَّی» ای تذکر ثمّ استأنف فقال: سل سبیلا و اتّصاله فی المصحف لا یمنع صحّة هذا التّأویل لکثرة امثاله.