ساوجبلاغ مکری

مسجد سرخ مهاباد، در دورهٔ صفویه بدستور بداق سلطان ساخته شد و با شمارهٔ ۸۸۲ به ثبت آثار ملی رسیده‌است. به پیشنهاد بداق سلطان، ملاجامی، جهت تدریس و اشاعهٔ فرهنگ دینی از روستای چور مریوان به ساوجبلاغ مکری آمد. ایشان همچنین باوسیله درایت و کاردانی خود ساوجبلاغ را که روستایی کوچک بود رونق و گسترش داده و به شهر مبدل نمودند. که هم‌اکنون با نام مهاباد شناخته شده‌است. مقبره بداق سلطان در زمان حیاتشان و بدستور خودشان اقدام به ساخت گردید و در سال ۱۳۷۹ شمسی باشماره ۳۴۸۵ به ثبت آثار ملی رسید.

عده ای هم بنیاد آن را به یکی از خوانین کُرد ساوجبلاغ مکری بنام «اردشیر بیگ مکری باریکان» نسبت می دهند که در دوره زندیه و قاجار مناصب حکومتی داشته و املاکی را در این نواحی خریده و روستای باریکان را بنام لقب خود نام می نهد. ضمن آنکه در نواحی بین مهاباد و میاندواب هم منطقه ای تحت نام محال باریکان وجود دارد که از املاک اردشیر بیگ مکری باریکان بوده است.

مسئله جهاد به وسیله شیوخ و عوامل آن‌ها خیلی زود در کردستان انتشار یافت که تنها یکی از شیوخ، بنام شیخ بابا که در حوالی ساوجبلاغ مکری زندگی با زهد و تقوایی داشت و در نظر کُردها محترم بود با این علان جهاد مخالفت می‌کرد و ترک‌ها او را در زمستان ۱۶ سال ۱۹۱۵ به واسطه نظریات خلاف جهاد و رافتش نسبت به مسیحیان به دار آویختند.

پس از شیرسلطان، پسرش بداق سلطان بعنوان فرمانروای مکری بر تخت می‌نشیند. بداق سلطان مکری متولد ۹۶۷ شمسی در روستای میراباد سردشت می‌باشد. بداق سلطان در دورهٔ حکمرانی پدرشان برناحیه گاودۆڵ مراغه و ساوجبلاغ مکری که در آن دوران دهکده‌ای کوچک بیش نبود (۹۹۷ شمسی)، به پیشنهاد پدر و حکم شاه عباس صفوی به عنوان حکمران ناحیه ساوجبلاغ انتخاب می‌گردند، به همین دلیل از میراباد سردشت به ساوجبلاغ هجرت می‌نماید. ایشان فرمانروایی مقتدر، عادل و خیّر، هنر دوست و ادب پرور زمانه خویش بوده‌اند و شواهد و مدارک موجود تأیید کنندهٔ شخصیت والا و روشنفکری و آزادگیشان می‌باشد. بطوریکه پس از چندین قرن، مقبره‌شان هنوز زیارتگاه خاص و عام باقی مانده‌است.