سلجوق نامه

معنی کلمه سلجوق نامه در دانشنامه آزاد فارسی

سَلجوق نامه
کتابی به فارسی از ظهیرالدین نیشابوری (قرن ۶ق) در تاریخ سلجوقیان بزرگ و سلاجقۀ عراق. کتاب به سبب این که مؤلف خود معلم دو تن از پادشاهان سلجوقی بوده و بیشتر وقایع را یا به چشم خود دیده یا از افراد موثق ذکر کرده ، اهمیت ویژه ای دارد و از همان زمان تألیف مورد استناد دیگر مورخان چون راوندی و رشیدالدین فضل الله و حافظ ابرو قرار گرفته است . کتاب نثری ساده ، روان و بی تکلف دارد و حوادث تاریخی را تا آغاز سلطنت طغرل بن ارسلان در ۵۹۰ق دربرمی گیرد. این اثر، همراهِ تتمۀ مختصری که در ۵۹۹ق نوشته شده و شامل ایام سلطنت طغرل می شود، به چاپ رسیده است (تهران ، ۱۳۳۲ش ).

معنی کلمه سلجوق نامه در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] سلجوق نامه (کتاب). سلجوق نامه، نوشته ظهیرالدین نیشابوری، با مقدمه اسماعیل افشار این کتاب، از سودمندترین کتاب ها درباره سلجوقیان است که ظهیرالدین نیشابوری (درگذشته نزدیک به ۵۸۲ ه. ق)، آن را بر پایه دیده های خود و شنیده هایش از معاصران راست گوی وی، در روزگار جهانگیری این خاندان، آن را سامان داد.
تاریخ نوشته شدن این کتاب را نیمه دوم قرن ششم؛ یعنی سال های پایانی حکومت سلجوقیان در ایران می توان دانست. تاریخ این سلسله از آغاز پیدایی اش در ایران تا مرگ معزالدین ارسلان (۵۷۱ ه. ق)، در این اثر گزارش می شود و بر پایه تقسیم بندی زبانی کلودکاهن درباره منابع تاریخی عهد سلجوقی، آن را از منابعی فارسی آن دوران می توان شمرد.
گزارش محتوا
نویسنده بر این است که پادشاهان دادگر نزدیک ترین افراد به پیامبرانند و دانش بایسته آنان پس از علم شریعت ، سیره شاهان و اخبار ملوک است؛ زیرا خلاصه مکارم اخلاق گذشتگان و سبب نیک نامی دنیا و ثواب و مغفرت آخرت در آن هست و پس از علم شریعت ارزش مندترین دانش ها به شمار می رود. او آل سلجوق را در سنجش با دیگر حاکمان و والیان، بزرگوارتر و برای رعیت دل سوزتر می داند و به توصیف خصال آنان می پردازد.
← تبارشناسی آل سلجوق
این کتاب بیش تر به دلیل شیوه نوآورانه ( اسلوب بدیع ) و بسیار ساده و روانش دارای نام و آوازه شد؛ چنان که هیچ تکلفی در آن نیست، اما العراضه فی حکایات السلجوقیه که سرقتی از این کتاب به شمار می رود، نثر روان آن را به عبارت های پیچیده ای بدل ساخته است. دنباله ای به نام «ذیل سلجوق نامه ظهیری نیشابوری» به قلم ابوحامد محمد بن ابراهیم (۵۹۹ ه. ق) نیز در پایان کتاب هست که درون مایه گزارش های تاریخی ظهیرالدین را کامل می کند.
وضعیت کتاب
...
[ویکی نور] سلجوق نامه، نوشته ظهیرالدین نیشابوری، با مقدمه اسماعیل افشار
این کتاب، از سودمندترین کتاب ها درباره سلجوقیان است که ظهیرالدین نیشابوری (درگذشته نزدیک به 582 ه.ق)، آن را بر پایه دیده های خود و شنیده هایش از معاصران راست گوی وی، در روزگار جهانگیری این خاندان، آن را سامان داد. تاریخ نوشته شدن این کتاب را نیمه دوم قرن ششم؛ یعنی سال های پایانی حکومت سلجوقیان در ایران می توان دانست. تاریخ این سلسله از آغاز پیدایی اش در ایران تا مرگ معزالدین ارسلان (571 ه.ق)، در این اثر گزارش می شود و بر پایه تقسیم بندی زبانی کلودکاهن درباره منابع تاریخی عهد سلجوقی، آن را از منابعی فارسی آن دوران می توان شمرد.
نویسنده بر این است که پادشاهان دادگر نزدیک ترین افراد به پیامبرانند و دانش بایسته آنان پس از علم شریعت، سیره شاهان و اخبار ملوک است؛ زیرا خلاصه مکارم اخلاق گذشتگان و سبب نیک نامی دنیا و ثواب و مغفرت آخرت در آن هست و پس از علم شریعت ارزش مندترین دانش ها به شمار می رود. او آل سلجوق را در سنجش با دیگر حاکمان و والیان، بزرگوارتر و برای رعیت دل سوزتر می داند و به توصیف خصال آنان می پردازد.
وی با تبارشناسی آل سلجوق آغاز و از زادگاه و خاستگاه سلجوق بن لقمان و فرزندانش گزارش می کند و به بازگویی وجه تسمیه شماری از پسران و نوادگان و برادرزادگان سلجوقی می پردازد و از منطقه حکومت آنان و شیوه رفتنشان بدان جا گزارش می دهد و سرانجام به ذکر تاریخ آلب ارسلان بن چغربک می رسد. او پادشاهی با سیاست و هشیار و دلاور بود که به دشمن شکنی و جهان گیری پرداخت. شرح ویژگی های ظاهری او و شیوه های جنگ آوری و نبردش با دشمنان و نام و نشان وزیران و امیرانش، درون مایه گزارش های نویسنده در این بخش است.
ملکشاه بن آلب ارسلان، سومین شاه سلجوقی است که به گفته نویسنده از دست آوردهای پدران خود بهره برد و به کامکاری و جهان داری روزگار گذراند و به هیچ جایی گام ننهاد مگر اینکه مقصودش را در آن جا یافت. نظام الملک وزیر او بود و برخورداری از چنین وزیری موجب پیش رفت او در جنگ ها و منازعات می شد. شرح درگیری او با قاورد از کرمان و چند و چون سپاهیان او و نبرد آنان با دشمنان، در این بخش گزارش می شود.

جملاتی از کاربرد کلمه سلجوق نامه

اوغوزنامه نام چندین کتاب تاریخی درباره افسانه‌های اقوام ترک است. این واژه ترکیبی است که در آن اوغوز به اوغوزخان، پادشاه افسانه‌ای ترک‌ها اشاره دارد و نامه به معنای داستان یا کتاب است. بر پایه دایره المعارف اسلامی، شمار اوغوزنامه‌ها ممکن است به ۳۰ مورد برسد. کتاب دده قورقود و سلجوق نامه از این جمله اند.