معنی کلمه قوم ترکمن در دانشنامه اسلامی
قوم ترکمن از اختلاط قبایل گوناگون ترکمان غُز در منقشلاغ و اُوسِت یورت (فلاتی در مشرق منقشلاق) و رشته کوههای بَلْخان و خوارزم و بعضی قبایل بیگانه، در قرن هشتم و نهم به وجود آمد. اکثر مردم جمهوری ترکمنستان، اهالی دشت ترکمن (ترکمن صحرا) در شمال استان گلستان، جماعاتی از ساکنان شمال استان خراسان و ساکنان بخشی از شمال افغانستان ترکمن اند. گروههای بزرگی از ترکمنها در جمهوریهای تاجیکستان و ازبکستان و قزاقستان و گروههایی از آنان در آستاراخان (هشترخان/ حاجی طرخان) و استاوروپل روسیه سکونت دارند. در استان تسن هانِ چین نیز ده ها هزار ترکمن زندگی می کنند. بجز ترکمنهای آسیای میانه، بسیاری از ترک زبانان عراق، سوریه، اردن، لبنان و ترکیه ترکمان نامیده می شوند . میان آنان و قوم ترکمن آسیای میانه پیوند مستقیمی، از نوع پیوند قبایل ترکمن ایران و افغانستان و ترکمنستان و ازبکستان، وجود ندارد. اینان اعقاب آن دسته از ترکمانان غُز یا سلاجقه اند که در قرن پنجم و ششم، پس از مهاجرت به خاورمیانه، تدریجاً هویت قومی خود را از دست دادند. بجز دشت ترکمن و شمال خراسان، در مناطق گوناگون ایران نیز صدها هزار تن از بازماندگان ترکمنهای آقاجری/ آغاجری و افشار و ایوائی و بایندر و بیات و بیگدلی و پُرناک/ پورناک و خَلَج سکونت دارند که نام قدیمی و شباهتهای ظاهری با اجداد خود را از دست داده اند. از آن نامگذاری قدیمی بعضی نشانه های جغرافیایی باقی مانده (نظیر ناحیة تراکمة لارستان فارس) که یادگار ترکمنهای ساکن لارستان در قرن هشتم است. قلمرو ترکمنهایی که در آسیای میانه زندگی می کنند، به طور تقریبی، از شمال به دریاچة آرال و فلات اُوسِت یورت، از جنوب به رودخانة گرگان و کوههای شمال خراسان و مرزهای شمالی افغانستان، از مشرق به آمودریا و از مغرب به دریای مازندران منتهی می شود.
بعد فرهنگی قوم ترکمن
...