عربان

تا بمعنی فاعل و مفعول عربان آورند لفظ فعیل

رباب مشرب عشقست و مونس اصحاب که ابر را عربان نام کرده‌اند رباب

علاوه بر اعراب، ایرانیانی که مسلمان شده بودند نیز طعمه نفرت و کینه مردم شدند. این نفرت و کینه چنان بود که حتی زنهایی از ایرانیان که به عقد زناشویی عربان درآمده بودند، ریش شوهران خود را گرفته از خانه برمی‌آوردند و به دست مردان می‌سپردند تا آن‌ها را بکشند.

وز شوق تو برکشیده شاپور کتف عربان بزخم ساطور

فکند راعی حکمت مرا بجسم ضعیف میانه عربان درشت ناهموار

شنیده ام عربان اشتران سالم را بجای اشتر گر داغ برنهند بتن

یا چون عربان به صدر اسلام

از حدود ۱۳۴۰ با افزایش فعالیت‌های انقلابی عربان کرانهٔ خلیج فارس در سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ حاکمان ایران به هراس افتادند، حضور نظامی بریتانیا در منطقه و بندر عدن تا حدی این ترس را می‌کاست.

ز اختلاط سگان حشم بریدم میل ز شکل بز قدمان عربان شدم بیزار

پس از کشته شدن علی در مسجد کوفه و صلح حسن و معاویه، خلافت معاویه بن ابوسفیان آغاز می‌گردد. به نوشته عبدالحسین زرین کوب، حکومت امویان را چیزی به جز ارتجاع و بازگشت به فرهنگ عرب پیش از اسلام نمی‌توان نامید؛ زیرا به جز دورهٔ کوتاه مدت خلافت عمر بن عبدالعزیز تمامی خلفای این سلسله خشونت و تنفر نسبت به موالی و غیر عربان را پیشه خویش کرده بودند امویان را اعتقاد بر این بود که فقط کسی که خون خالص عربی در رگ و ریشه‌اش باشد سزاوار فرمانروایی خلق است و سایر نژادها برای خدمت به اعراب و انجام کارهای پست آفریده شده‌اند.

ایلاء از روش‌های عربان دوران جاهلیت برای در تنگنا گذاشتن همسرانشان بود. اینگونه که از سویی همسرشان را از لذت جنسی محروم و از سوی دیگر با طلاق ندادنش امکان ازدواج با دیگری را از او سلب می‌کردند. [نیازمند منبع]