معنی کلمه شهرستان بافت در دانشنامه عمومی
شهرستان بافت در ۱۵۶کیلومتری مرکز استان کرمان، یکی از مرتفع ترین و خوش آب و هواترین شهرهای استان کرمان و ایران می باشد. شهر بافت با ارتفاع ۲۲۸۰ متر از سطح دریا از مرتفع ترین شهرهای جنوب ایران و مرتفع ترین شهر بالای ۲۵ هزارنفر جمعیت ایران محسوب می شود. قرارگیری در ارتفاع زیاد و همجواری با کوه شاه سبب اعتدال هوای این شهر در تابستان شده است. این تعادل آب و هوایی و وجود رودهای بزرگ و پرآب سبب شکل گیری تمدن باستانی حوزه هلیل رود در حوزه ی شهرستان های بافت و جیرفت شده است. شهر کنونی بافت ۱۲۰۰ سال قدمت تاریخی دارد اما قدمت نقاطی از شهرستان بافت به پنج هزار سال قبل از میلاد می رسد.
اندر موجودیت بافت آورده اند که در قرن اول هجری بافت یکی از حوزه های سیرجان بوده و چون صفاریان در این دوره در بلاد کرمان منشأ خدماتی بوده اند، به احتمال وافر در بافت هم اثرات خیرشان ردی داشته است، در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری به بخش هایی از بافت و حومه اقطاع می گفتند و چون بافت ما سنش به دوره سلجوقیان قد کشید، تنی چند از اولاد ملک قاوَرد یا همان سلجوقیان کرمان در قسمت هایی از بافت مانند رابر سکنا گزیده و بر مردم آنجا حکمرانی می کردند. در دوره قراختائیان یکی از حکمرانان کرمان، حکمرانی بافت و ارزوئیه را به جلال الدین بن سلطان قطب الدین واگذار کرد. در دوره آل مظفر برخی پادشاهان در بافت و ارزوئیه به تاخت و تاز مشغول بوده و جنگ امیر مظفر با شیخ ابواسحاق در بافت روی داده است. در دوره صفویه افشارها در بافت ظهور پیدا کردند و سرآغاز افشاری خود را اوایل همین عصر صفوی به سال ۹۱۶ ه. ق با رئیس ایلی درگاه قلی بیگ بر کرسی بافت نشاندند و بر همین اساس به بافت در آن زمان اقطاع افشار می گفتند. در دوره نادری ساکنان بافت ( طوایف اقطاع و افشار ) از حمایت نادرشاه نه تنها بهره نجستند، بلکه گرفتار نادری نادرشاه شدند و همین بس وقتی که نادر به کرمان آمد، چون خاندان قلی بیگ افشار را فربه دید، فربه بودن خاندان قلی بیگ را بهانه قرار داد و سر او را در سوراخ تنگی در دیوار گذاشتند و با طناب و دو گاو سر از تن خاندان قلی بیگ جدا کردند. پس از بی مهری های نادر شاه به بافت، تاریخ بافت به زندیه رسید، در این دوره ۸ هزار سوار و تفنگچی کریم خان زند به سرکردگی نضیرخان لاری حاکم لار که قصد تصرف کرمان را داشت، ابتدا وارد ارزوئیه و از آنجا به اقطاع آمدند و سپس به قصد تصرف کرمان از بافت برفتند؛ و اما در دوره قاجار و قاجاریه، بافت به صورت ملوک الطوایفی اداره می شد و هر ناحیه اش برای خود کلانتر یا کدخدایی می داشته است. میرزاحسین وزیر، علی محمد خان، عدل السلطان، ملا غلامحسین خان بافتی ( امین الرعایا ) ، صمدالله شیبانی ( امین دیوان ) و اسدبیک طغرلی ( قره قایانلو ) و مرآت اسفندیاری از آن جمله حاکمان و کلانتران بوده اند. در اواخر همین دوره بخش وسیعی از بافت تحت نفوذ گنجعلی خان افشار، ایلخان بزرگ قرار گرفت و بعد از او حاکمیت اقطاع و افشار به برادرش هژبرالسلطنه واگذار شد. افراد دیگری مانند مرتضی قلی خان سرهنگ، میرزا خان سرتیپ و فرزندش احمد علی خان ایلخانی نیز حاکم بافت بوده اند. خلاصه آنکه در دوره قاجاریه، افشارها نقش مهمی در حکومت داشتند و در سال ۱۲۰۷ ه. ق به دستور آقامحمدخان قاجار، فتحعلی شاه به قصد تصرف کرمان عازم می شود و نخست به سیرجان و از آنجا به بافت ورود پیدا می کنند. گروهی از ریش سپیدان و بزرگان از جمله:آخوند ملا محمدصالح بافتی، حیدرخان هشونی و امیر باقر گوغری به گرمی از او و سپاهش استقبال کردند تا اینکه فتحعلی شاه حکمرانی بافت را به میرزا حسین پسر آقا علی واگذار کرد و به رابر حمله ور شد، مردم رابر به سختی با او مقابله کردند ولی در نهایت قلعه رابر به محاصره و تصرف فتحعلی شاه درآمد. ستون های سنگی در جنوب شهرستان بافت پیدا شده که بر اساس گفته ها و بررسی های سازمان میراث فرهنگی، به دوره هخامنشیان باز می گردد.
