معنی کلمه شهر بایزید در دانشنامه اسلامی
بایزید (دوغوبایزید)، شهر کوچکی در مشرق ترکیه، واقع در جنوب غربی کوه آرارات (آغری داغ یا کوه نوح)، در نزدیکی مرز ایران می باشد. جلگه ای که از دره آن ساری سو، از شاخه های رود زنگیمار، می گذرد و به ارس می ریزد این شهرک را از کوه آرارات جدا می سازد. بایزید در دامنه غربی کوهی با قلّه های ۸۰۰، ۲ متری، در فاصله ۱۵ تا ۲۴ کیلومتری مرز ایران و ترکیه قرار گرفته است و از سطح دریا ۰۰۰، ۲ متر ارتفاع دارد. این شهر در کنار جاده بزرگی واقع شده است که از طرابزون در ساحل دریای سیاه آغاز می شود و پس از گذشتن از اَرزروم به مرز ایران و سپس تبریز می پیوندد.
بایزید شهر مرزی و استراتژیک
بایزید آخرین منزلگاهِ شرقی در خاک ترکیه به شمار می رود، و به همین سبب از دیرباز دارای نقش مرکز گمرکی و قلعه نظامی بوده است. این شهر نه تنها منزلی بر سر راه پرآمدوشد و قدیمی تبریز ـ ارزروم بوده بلکه، برای نیروهایی که از شمال غربی ایران و حتی قفقاز، آرارات را دور می زدند و آهنگ آناطولی شرقی می کردند و همچنین برای نیروهایی که عکس این مسیر را می پیمودند، حکم دروازه داشته و مهم بوده است.
تاریخ تاسیس و نام گذاری شهر بایزید
در بسیاری از منابع ترکی و غیر ترکی، از جمله در قاموس الاعلام و تحریر اول د. اسلام، که از بایزید یاد کرده اند ایلدرم بایزید (حک: ۷۹۲ ـ ۸۰۵)، که هرگز گذارش به آن حوالی نیفتاده، به سبب مشابهت اسمی، بنیانگذار آن جا به شمار آمده و گفته شده است که این سلطان قلعه بایزید را، به قصد نظارت بر عملیات جنگی امیر تیمور (حک: ۷۷۱ ـ ۸۰۷) و جلوگیری از آن، ساخته است. احتمال می رود که قلعه بایزید عنوان خود را از نام شاهزاده بایزید، برادر سلطان احمد ایلکانی، گرفته باشد. این نام در شرح جنگهای شاهرخ تیموری (حک: ۸۰۷ـ۸۵۰) با پسران قره یوسف ترکمان بارها تکرار شده و خود شهر را نیز شاهرخ محاصره و تصرّف کرده است. بااین همه، قطعاً بایزید در محل استحکاماتی بسیار قدیمی قرار گرفته است.
الحاق بایزید به حکومت عثمانی
...