شهر باجگیران

معنی کلمه شهر باجگیران در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] شهرباجگیران (جمعیت طبق سرشماری ۱۳۶۵، ۸۵۴ تن). مرکز بخش، در ارتفاع ۱۶۲۰ متری از سطح دریا در شمال غربی کوه سَمْخُل (مرتفعترین قله ۲۶۰، ۲ متر) واقع است.
دره های کوه سَمْخُل دارای مرغزار و جنگل است و در ۷۸ کیلومتری شمال شهر قوچان و دو کیلومتری جنوب مرز ایران و جمهوری ترکمنستان قرار دارد. گاهی دمای آن در تابستان به ۳۵ درجه و در زمستان ۱۲ درجه زیر صفر می رسد. میانگین بارش سالیانه آن ۲۴۰ میلیمتراست.
احداث کننده شهر باجگیران
در دوره قاجاریه این شهر به همت حاج علی اوغازی احداث شد که محل زمستانی کُردهای کوم کیلانلو بود در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۰۸ زمین لرزه ای شمال شرقی ایران و ترکمنستان را لرزاند که براثر آن خانه های باجگیران آسیب دید.
بنابر نوشته ییت در ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲ گمرک خانه ایران در حدود سه کیلومتری باجگیران قرار داشت، و ایرانیان از مال التجاره های صادراتی و وارداتی باج می گرفتند. این شهر تا پیش از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷/محرم ۱۳۳۶ در روسیه بارکدءِ مهم خراسان شمرده می شد. در ۱۳۲۹ جه جو (جوجو) خان کرد فرزند الله وردی بک، سردسته شورشیان درگزی شهر باجگیران را محاصره، گمرک را تصرف و گندم و جوانبارهای دولتی را بین مردم تقسیم کرد.

جملاتی از کاربرد کلمه شهر باجگیران

اداره گمرگ‌های ایران در زمانی که در دوره قاجار به بلژیکی‌ها واگذار شده‌بود برای گرفتن سهم دولت از کالاهایی که از مرز عشق‌آباد خارج می‌شد باج‌گیرهایی را که اسب و تفنگ داشتند برای این کار استخدام کرد. این افراد باج‌گیر نخست در روستای بردر (در ۸ کیلومتری باختر باجگیران) جای گرفتند. بعداً که این گروه به محل کنونی شهر باجگیران انتقال یافتند نام آن‌ها (باجگیران) نیز به محل جدید داده شد. محل گمرک نخست ساختمان حاتم بیک، سپس کاروانسرای حاجی قربان و پس از آن به محل فعلی که با کمک آلمانی‌ها ساخته شده‌است منتقل شد.