[ویکی الکتاب] معنی لَیْتَنِی: کاش من معنی مَّنسِیّاً: مورد فراموشی واقع شده ازروی بی اعتنایی (کلمه نسی - به فتحه و به کسره نون - بر وزن وتر و وتر ، به معنای هر چیز حقیر و ناچیزی است که باید فراموش شود ، و معنای عبارت "یَا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَـٰذَا وَکُنتُ نَسْیاً مَّنسِیّاً "یعنی: ای کاش قبل از این... ریشه کلمه: لیت (۱۷ بار)ن (۲۳۵ بار)ی (۱۰۴۴ بار) حرف تمنّی و طمع است به اسمش نصب و به خبرش رفع میدهد. گاهی در باره غیرمقدور آید مثل . ایکاش پیش از این مرده بودم. و گاهی در باره مقدور نحو . * . گفتهاند ضمیر«لَیْتَها» راجع است بموته اولی یعنی: ایکاش مگر اولی که دردنیا چشیدم کار مرا به پایان میبرد وفانی شده دیگر زنده نمیگشتم مثل .
جملاتی از کاربرد کلمه لیتنی
دعت یا لیتنی کنت ترابا لعل الی بعدالموت آبا
«یا وَیْلَتی!» یا حسرتی یا اسفی، لیتنی «لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا»، الفلان هاهنا امیة ابن خلف الجمحی اخو ابیّ بن خلف علیهما لعنة اللَّه.
سر نهم بر کف پایت، وانگاه لیتنی کنت ترابا گویم
چون شد تراب مدفن اولاد بوتراب عرش عظیم گفت که یا لیتنی تراب
دیرگاه هفتم نیلی قباب گفت با خود لیتنی کنت تراب
شد خلافت چون مقرر بر شه دین بوتراب گفت کافر از اسف یا لیتنی کنت تراب
قال موسی: یا رب و من محمد؟ قال: احمد الذی اثبت اسمه علی عرشی من قبل ان اخلق السّماوات و الارض بألفی عام، انّه نبیّی و حبیبی و صفیّی و خیرتی من خلقی، و هو احبّ الیّ من جمیع خلقی، و جمیع ملائکتی. قال موسی: یا رب! ان کان محمّد احب الیک من جمیع خلقک، فهل خلقت امة اکرم علیک من امتی؟ قال اللَّه: یا موسی! انّ فضل امّة اکرم علیک من امتی؟ قال اللَّه: یا موسی! انّ فضل امّة محمد علی سائر خلقی کفضلی علی جمیع خلقی. قال: یا رب! لیتنی رأیتهم، قال یا موسی! انّک لن تراهم، و لو اردت ان تسمع کلامهم لسمعت. قال: یا رب! فانی ارید ان اسمع کلامهم.
او می رود و من از قفا می گویم گریان گریان که لیتنی کنت معه
ساقی بزم تو چون بر خاک ریزد جرعه‌ای زهره گوید بر فلک «یا لیتنی کنت التراب»
یا لَیْتَها کانَتِ الْقاضِیَةَ الهاء راجعة الی موتته یقول: یا لیتنی متّ میته قاضیة لا حیاة بعدها یتمنّون الموت عند ذلک فی القیامة من شدّة ما یقاسونه من العقوبة و کانوا من اشدّ النّاس کراهیة للموت فی الدّنیا.