فخر رازی

اندرین بحث ار خرد ره‌بین بدی فخر رازی رازدان دین بدی

فخر رازی دیگر مفسر سنی مذهب، درتفسیر آیه «و انّه علی ذلک لَشهید» دو قول را می‌آورد که در قول اول بازگشت ضمیر «انَّه» را به انسان در آیه قبلش و «ذلک» را آگاهی انسان به نفس و اعمال خود در رستاخیز می‌داند. او با رد این قول، برگشت ضمیر «ه» در «انَّه» را به کلمه الله بهتر و مناسب‌تر دانسته‌است و «ذلک» را به عذاب و کیفر انسان به سبب گناهانش می‌داند. به نظر او از آنجا که خداوند محاسبه‌گر اعمال انسان‌ها در قیامت است، مرجع درست ضمیر در این آیه خداوند خواهد بود. طبرسی در تفسیرش همان دو قولی را که فخر رازی آورده‌است، با این تفاوت که او معنای آیه را در حالت دوم به آگاهی خدا بر کفر انسان‌ها عنوان کرده که طبرسی آن را بنابر نظر ابن‌عباس، قتاده و عطاء گزارش نموده‌است بیان می‌کند.

نیز به پیروی از استاد رای کسانی را که باور داشتند جسم مرکب از جزوی ناشکستنی ساخته شده است، باطل می‌دانست. فخر رازی و میرداماد و ملاصدرا بسیار به او استناد کرده اند.

بسیاری از مفسّران اهل سنت و شیعه مانند فخر رازی و سید محمدحسین طباطبایی، در تفسیر سوره انسان و آیات مشهور به آیه اطعام، شأن نزول آن را مرتبط با علی و فاطمه و داستان بیماری فرزند یا فرزندانشان و نذر برای بهبودیشان برمی‌شمارند. در این باره ثعلبی، از مفسران و امامان اهل حدیث اهل سنت، در تفسیر خود بر این باور است که آیات پنجم تا دهم سوره و بلکه تمام سوره انسان؛ در شأن اهل بیت نازل شده است. به گفته مفسر شیعه طبرسی، اکثر مفسران اجماع کرده‌اند که مقصود از «ابرار» در این سوره، علی، فاطمه و حسنین هستند.

آیین صدر اسلام درکیش حق ضلال است ور خود به فضل صد بار برتر ز فخر رازی است

امام فخر رازی در تفسیر کبیر نقل کرده است که متکلمان اتفاق نظر دارند که کسی که از ترس جزا یا بطمع ثواب عبادت یا دعا کند، عبادتش صحیح نخواهد بود، و دعایش مقبول نخواهد شد.

چنانکه گویند فخر رازی روزی می گریست از سبب گریه او پرسیدند گفت: حال هفتاد سال است که در مسأله ای بنوعی اعتقاد داشتم امروز دانستم که باطل بوده، از کجا که سایر عقاید من چنین نباشد.