عجبوا

«أَ لَمْ یَأْتِکُمْ نَبَؤُا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ» مفسران را درین آیت دو قول است: یک قول آنست که این هم از کلام موسی (ع) است با قوم خود، و قول دیگر آنست که این خطاب با محمد است (ص) و با امت وی یقول الم تسمعوا خبر الذین من قبلکم قوم نوح و عاد و ثمود، «وَ الَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ» من الامم السّالفه، «لا یَعْلَمُهُمْ إِلَّا اللَّهُ» ای لا یحصی کثرتهم الّا اللَّه. هذا دلیل علی اشتباه الانساب علی النسّاب و لهذا روی عن عبد اللَّه انّه قرأ هذه الآیة ثمّ قال کذب النسّابون. و عن ابن عباس قال: بین عدنان و اسماعیل ثلاثون ابا لا یعرفون، «جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ» بالمعجزات التی ثبتت بها نبوّتهم و وجبت اجابتهم ثمّ لم یؤمنوا و هو قوله «فَرَدُّوا أَیْدِیَهُمْ فِی أَفْواهِهِمْ» و فیه قولان: احدهما انّ الضمیرین یعودان الی الکفرة، ای ردّ القوم ایدیهم فی افواههم، ای علی افواههم غیظا علیهم کقوله: «عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَیْظِ» و هو قول ابن مسعود. قال ابن عباس عجبوا من کلام اللَّه فوضعوا ایدیهم علی افواههم متفکرین فیه، و قال بعضهم اشاروا الیه بالسّکوت و وضعوا اناملهم علی شفاههم و قد طبّقوها. و القول الآخر انّ الضمیر الثانی یعود الی الانبیاء ای ردّ القوم ایدیهم فی افواه الرسل کی لا یتکلّموا بما ارسلوا به و هو قول الحسن و الفرّاء و اشار الفرّاء بظهر کفّه الی من یخاطبه می‌گوید دستهای خود بدهنهای پیغامبران باز نهادند گفتند مگویید یعنی که نپذیرفتند پیغام و ایشان را دروغ زن گرفتند همچون کسی که دست بدهن کسی باز نهد و گوید خاموش، «وَ قالُوا إِنَّا کَفَرْنا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ» فی هذا الکلام ایجاز فانّ القوم لم یکونوا معترفین برسالة ربّهم و المعنی انّا کفرنا بما تدّعون انّکم ارسلتم‌ به، و له فی القرآن نظایر و من ابینها قول قوم صالح فی سورة الاعراف، «وَ إِنَّا لَفِی شَکٍّ مِمَّا تَدْعُونَنا» انتم، «إِلَیْهِ مُرِیبٍ» موقع فی الرّیبة، اراب اتی بالرّیبة، اتی بالتّهمة.