آبهای

آبی که درون کوزه ریخته می‌شود، توسط لایه‌های سفالی کوزه پالایش فیزیکی می یابد و در نتیجه می‌توان آبهایی را که میزان شوری شان نسبتاً بالا ست نیز در کشاورزی به کار برد.

باز آی چند آتش رشگم به جان زنند آن آبهای رفته که رجعت بجو کنند

آنها که اهل ذوق و سلیقه‌اند داخل احتکن را نیز فضا سازی می‌کنند. از «کلی» ها که با نظرم خاصی به هم بافته‌اند آویزه‌هایی می‌سازند و به دیواره داخل «احتکن» می‌آویزند. این آویزه‌ها تا فاصله نیم متری زمین پایین می‌آید. در زیر این آویزه‌ها سطح شیب داری با اندود سیمان می‌سازند. آویزه‌های مزبور علاوه بر این که دیواره نامنظم «احتکن» یا «آدوربند» را نظم خاصی می‌بخشد آبهایی را هم که به سقف و دیواره پاشیده می‌شوند آن به سطح شیب دار منتقل کرده، از آن جا بیرون می‌فرستد و مانع نفوذ آب به داخل می‌شود.

جهانی ز پیری شده نوجوان همه سبزه و آبهای روان

به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آبهای دنیا است.

به کفر و دین شده ام از صفای دل یکرنگ که رنگ ظرف بود آبهای روشن را

آلودگی آبهای زیرزمینی با عوامل بیماری‌زا و نیترات همچنین می‌تواند از مایعاتی که از سیستم‌های بهداشتی محلی مانند توالت گودالی و مخازن سپتیک به داخل زمین نفوذ می‌کنند، رخ دهد که این امر تحت تأثیر میزان تراکم جمعیت و شرایط هیدروژئولوژیک نیز می‌باشد.

در بعضی جاها این طبقه ی خلل و فرج دار نزدیک سطح زمین است، بطوری که آبهای حاصله از باران و برف در آن فرو خواهد رفت و در آنجا میان دو قسمت سخت که بدان اشاره شد جمع می شوند. این دو طبقه در بالا و پایین آبها قرار گرفته است و با فشار زیاد آبهای زندانی را در خود نگه می دارند تا موقعی که به توسط انسان خلاص گردد. وقتی یک منفذ فقط به پهنای چند سانتیمتر بطور مستقیم از لایه ی محکم سنگی کنده شد و به طبقه ی شنی رسید، آب آزاد می شود و با فشار زیاد به طرف سطح بالا می آید.

فسرده شد آن آبهای روان که آمد سوی برکهٔ خسروان

منابع آب شهرستان پیرانشهر شامل ۳ بخش عمده آبهای سطحی (رودها)، آبهای زیرزمینی (چشمه‌ها، قنات، چاه‌ها) و آبهای راکد (سدها، تالابها، دریاچه‌ها) می‌باشد.

طریقهاش چو برم آبهای سیل از گل نباتهاش چو دندانهای اره ز خار

مواد مغذی، به ویژه نیترات موجود در کودها در صورت شستشوی خاک از داخل رودخانه‌ها، یا آب شویی خاک به آبهای زیرزمینی، می‌توانند مشکلاتی را برای زیستگاه‌های طبیعی و سلامت انسان ایجاد کنند. استفاده سنگین از کودهای حاوی ازت در سیستم‌های زراعی، بزرگترین عامل انتشار نیتروژن انسانی در آب‌های زیرزمینی در سراسر جهان است.

اگر خواهی که از عجایب خویش فراتر شوی در زمین نگاه کن که چگونه بساط تو ساخته است و جوانب وی فراخ گسترانیده که چندان که روی به کنار وی نرسی و کوهها را اوتاد وی ساخته تا آرام گیرد در زیر پای تو و نجنبد و از زیر سنگهای سخت آبهای لطیف روان کرده تا بر روی زمین می رود و به تدریج بیرون می آید که اگر به سنگ سخت آبها گرفته نبودی به یک راه آمدی تا جهان غرق کشتی یا پیش از آن که مزارع به تدریج به آبخوردی برسیدی.

روزگار را همی بینیم که هر پستی را والا کند و هر شریفی را فرود آرد. همانند دریا که مروارید در آن غرق شود و جیفه بر فراز آبهایش غوطه خورد. نیز چونان ترازو که هر سنگینی را پائین آرد. و هر سبکی را فراز برد.

(۴) هیچ بُتی برای خود مساز، خواه به شکل هرآنچه بالا در آسمان باشد یا پایین بر زمین یا در آبهای زیر زمین.