سبک خراسانی

معنی کلمه سبک خراسانی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] سبک ادبی خراسانی، سبک و شیوهٔ شاعران خراسان و ماوراءالنهر است. در این سبک، سه دوره را می توان مد نظر قرار داد: أ. دوره تکوین؛ ب. دوره سامانی؛ ج. دوره غزنوی و اوایل دورهٔ سلجوقی.
سبک از سبیکه به معنای گداختن چیزی پس از ریختن، ریخته کردن زر وسیم می باشد؛ ولی ادبای قرن اخیر سبک را مجازاً به معنای «طرز خاصی از نظم یا نثر استعمال کرده اند و تقریباً آن را در برابر «اسْتیل Style» اروپائیان نهاده اند. اسْتیل Style در زبان های اروپایی از لغت استیلوس یونانی گرفته شده است؛ به معنی ستون، و در عرف ادب و اصطلاح، روش نگارشی است که ممتاز و مخصوص خواص باشد.
سبک در اصطلاح ادبیات
سبک در اصطلاح ادبیات، عبارت است از: روش خاص ادراک و بیان افکار به وسیلۀ ترکیب کلمات و انتخاب الفاظ و طرز تعبیر.
سبک خراسانی
از جمله سبک های ادبی، سبک خراسانی است که از اواسط سدۀ سوم تا پایان سدۀ پنجم هجری در شعر فارسی و در سیستان و خراسان بزرگ رواج داشته است. این سبک ابتدا به سبک ترکسانی شهرت داشت؛ اما پس از چندی اصطلاح سبک خراسانی جای گزین آن شد. برخی ادیبان، سبک شاعران دورۀ سامانی را که کهنه تر و ساده تر است، ترکسانی می خوانند و به سبک دورۀ غزنوی و اوایل سلجوقی که پخته تر است سبک خراسانی می گویند.
معروف ترین شاعران این دوره
...
[ویکی اهل البیت] سبک از سبیکه به معنای گداختن چیزی پس از ریختن، ریخته کردن زر وسیم می باشد؛ ولی ادبای قرن اخیر سبک را مجازاً به معنای «طرز خاصی از نظم یا نثر استعمال کرده اند و تقریباً آن را در برابر «اسْتیل Style» اروپائیان نهاده اند. اسْتیل Style در زبانهای اروپایی از لغت استیلوس یونانی مأخوذ است به معنی ستون و در عرف ادب و اصطلاح، روش نگارشی است که ممتاز و مخصوص خواص باشد.
سبک در اصطلاح ادبیات عبادت است از روش خاص ادراک و بیان افکار به وسیله ترکیب کلمات و انتخاب الفاظ و طرز تعبیر. از جمله سبک های ادبی، سبک خراسانی است که از اواسط سده سوم تا پایان سده پنجم هجری در شعر فارسی و در سیستان و خراسان بزرگ رواج داشته است. این سبک ابتدا به سبک ترکسانی شهرت داشت اما پس از چندی اصطلاح سبک خراسانی جایگزین آن شد.
برخی ادیبان، سبک شاعران دوره سامانی را که کهنه تر و ساده تر است ترکسانی می خوانند و به سبک دوره غزنوی و اوایل سلجوقی که پخته تر است سبک خراسانی می گویند. از معروفترین شاعران این دوره می توان به رودکی، فردوسی، عنصری، فرخی سیستانی و ناصرخسرو اشاره کرد.
سبک خراسانی به سه دوره تقسیم می شود:
مهم ترین مختصات این دوره عبارت است از:
                      
در این دوره بر اثر علاقه و توجه دربار سامانی به شعر و فرهنگ، شعر فارسی توسعه و رواج یافت. شاهان شاعران را تشویق و تکریم می کردند و گاهی به آنها صله های گران می دادند؛ به همین دلیل شعر این دوره، با دربار پیوستگی تنگاتنگ داشت.

جملاتی از کاربرد کلمه سبک خراسانی

در دوره غزنوی، عنصری بلخی، عسجدی، ناصرخسرو، قطران تبریزی، فرخی سیستانی و منوچهری شعر پارسی سبک خراسانی را به کمال رسانیدند و ابو نصر مشکان نویسنده مکتوبات درباری سبکی نو در نثر پدیدآورد.
عناصر زبانی این شعر، برگرفته از واژه‌های غزل (مانند بلبل، یار، محبوبه و...) و قصیده (مانند باغ و نگارخانه چین)، به‌ویژه قصیده‌های سبک خراسانی است. واژه‌ها و ترکیب‌ها از سه حوزهٔ «زندگی اجتماعی»، «طبیعت» و «معارف دینی» اخذ شده‌است. همچنین شش مصراع از آن با حرف عطف «و» شروع شده‌است که امروز در شعرهای نیمایی و سپید کاربرد دارد.
سبک شعری رودکی، سبک غالب آن روزگار یعنی سبک خراسانی است. ویژگی‌های سبک خراسانی در شعر رودکی نمود کامل و جامعی دارد و به همین دلیل می‌توان او را نمایندهٔ تام و تمام این سبک از شعر فارسی دانست.