خانات بخارا
معنی کلمه خانات بخارا در فرهنگ فارسی
معنی کلمه خانات بخارا در دانشنامه عمومی
محمد شیبانی بنیانگذار دودمان شیبانیان با سلطه بر سمرقند ( ۱۵۰۰م - ۱۵۰۵م ) و بخارا ( ۱۵۰۶م ) این دولت را بنیان نهاد و بخارا را به پایتختی برگزید. اقتدار و وسعت خان نشین بخارا در عصر عبدالله خان دوم ( ۱۵۷۷–۱۵۹۸ ) به اوج رسید.
در سده های هفده و هجدۀ میلادی دودمان جانی ( اشترخانی یا هشترخانی ) بر این امیرنشین حکومت کرد و جایگزین دودمان شیبانی شد. در ۱۷۴۰ نادرشاه آن را فتح کرد، اما در ۱۷۴۷ با مرگ نادر فرزندان امیر خدایار خان به قدرت رسیدند. در ۱۷۸۵ شاه مراد، از نوادگان وی، حکومت موروثی خاندان خود را رسمیت بخشید و خانات بخارا به امارت بخارا تبدیل شد. با این فرق که بر پایهٔ یک رسم دیرینه در فرارود تنها فرمانروایانی که نوادهٔ چنگیز بودند می توانستند لقب خان داشته باشند و باقی فرمانروایان مثلاً «امیر» خوانده می شدند.
در سال ۱۸۶۸م امارت بخارا از امپراتوری روسیه شکست خورد و با واگذاری بخشی از قلمرو خود از جمله سمرقند تحت الحمایه روسیه شد. با وقوع انقلاب اکتبر، ارتش سرخ در ۲ سپتامبر ۱۹۲۰ بخارا را فتح کرد و جمهوری شوروی خلق بخارا تشکیل شد. به دنبال آن در ۱۹۲۴ بیشتر قلمرو آن در جمهوری شوروی ازبکستان و بخشی نیز در جمهوری شوروی تاجیکستان قرار گرفت.
جملاتی از کاربرد کلمه خانات بخارا
در اوایل قرن شانزدهم الی اواسط قرن هجدهم بدخشان تحت سیطرهٔ خانات بخارا قرار داشت که وقتی از امپراتوری درانیان شکست خوردند، طی معاهدهٔ صلحی در ۱۷۵۰ میلادی بین مراد بیگ بخارا و احمدشاه درانی، جز قلمرو درانیان گردید. بدخشان تحت سلطهٔ درانیها و به دنبال آن سلسلهٔ بارکزی قرار گرفت و طی سه جنگ افغان و انگلیس هم، دست نخورده باقی ماند.
بین اوایل قرن شانزدهم و اواسط قرن ۱۸ تخار به دست خانات بخارا اداره میشد. پس از انعقاد معاهدهی صلح در سال ۱۷۵۰، بین مراد بیگ بخارا و احمد شاه درانی تخار به امپراتوری درانی واگذار گردید. بعد از حکومت درانیها تخار را سلسله بارکزایی اداره میکرد و باید گفت که در طی سه جنگ افغان و انگلیس تخار دست نخورده باقی ماند.
امارت بخارا دولتی در آسیای مرکزی بود که از سال ۱۷۸۵ تا ۱۹۲۰ میلادی توسط دودمان منغیت موجودیت یافت و جایگزین خانات بخارا شد. این امارت با فروپاشی امپراتوری نادرشاه افشار پا گرفت و با پیروزی بلشویکها در روسیه از پا افتاد. پایتخت این امارت شهر بخارا بود.
محمد امیر عالمخان منغیت (۳ ژانویه ۱۸۸۰–۲۸ آوریل ۱۹۴۴) هفتمین و آخرین امیر بخارا از دودمان منغیت بود که پیش از چیرگی کامل حکومت اتحاد جماهیر شوروی بر ماوراءالنهر به مدت قریب به ۱۰ سال حکومت کرد. دلیل عالمخان خواندهشدن او، درس خواندنش در دانشگاه استراسبورگ در روسیه و تحصیلکرده بودنش عنوان شدهاست. با وجود اینکه از سال ۱۸۷۳ میلادی خانات بخارا تحتالحمایهٔ امپراتوری روسیه قرار گرفته بود، امیر در ادارهٔ امور داخلی آزادی عمل داشت و نظام سلطنت مطلقه برقرار بود.