معنی کلمه خرانق در لغت نامه دهخدا
خرانق. [ خ َ ن ِ ] ( اِخ ) نام آبی بوده مر بنی عنبر را. ( از معجم البلدان ).
خرانق. [ خ َ ن ِ ] ( اِخ ) نام قطعه زمین سختی است میان واجا. ( از معجم البلدان ).
خرانق. [ خ َ ن ُ ] ( اِخ ) یکی از بخشهای یازده گانه شهر یزد که در شمال این شهرستان واقع است با حدود و مشخصات بشرح زیر: حدود: شمال بخش خوربیابانک و بخش انارک شهرستان نائین ، جنوب بخشهای بافق و حومه یزد و اشکدز، خاور بخش بافق ، باختر بخش اردکان و بخش حومه ٔنائین. وضع طبیعی : بطور کلی این بخش در جنوب خاوری کوهستانی بوده و در قسمت باختری آن کوههای منفرد قرار دارد که از طرف شمال بلوت جمال خان و زمینهای ریگزار منتهی میشود. مهمترین ارتفاعات آن در قسمت باختر کوه سفید است که قله آن 1500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و دیگر رشته ارتفاعات تارونه می باشد که در جنوب آن قرار دارد. آب زراعتی این بخش در قسمت های کوهستانی از چشمه و قنات و در قسمت های مسطح بیشتر از قنات تأمین میشود. هوای بخش نسبتاً معتدل بوده و محصول عمده آن غلات ، پنبه و رناس می باشد و زیره سیاه نیز از صحاری آن بدست می آید. شغل اهالی کشاورزی و مختصری گله داری است و از صنایع دستی کرباس بافی می کنند. این بخش از 18 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و دارای 3162تن سکنه فارسی زبان میباشد. بیشتر قرای آن بوسیله راههای فرعی بیکدیگر مربوط است و جاده خراسان از راه طبس از این بخش میگذرد. معدن زغال سنگ در خرانق معروف و قبلاً از آن استخراج میشده ، ولی اکنون استفاده ای از آن نمیشود. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ).
خرانق. [ خ َ ن ُ ] ( اِخ ) قصبه مرکزی بخش خرانق شهرستان یزد می باشد که در 68000 هزارگزی شمال یزد واقع و خلاصه تاریخچه و مشخصات آن بشرح زیر است : تاریخچه خرانق قدیمی تر از شهر یزد و اسم آن در اصل خورنق بوده است و زرتشتیان در آن می زیسته اند. این قصبه ، در جلگه قرار دارد و بیشتر منازل وساختمان های قدیم آن در داخل یک قلعه بزرگ ساخته شده است تا ساکنان بتوانند در مقابل متجاسرین مقاومت وپایداری نمایند. خرانق دارای 620 تن سکنه میباشد و مختصات جغرافیایی آن : طول 54 درجه و 41 دقیقه خاوری از نصف النهار گرینویچ و عرض 32 درجه و 20 دقیقه و 30 ثانیه شمالی و ارتفاع 1637 متر از سطح دریا و اختلاف ساعت آن با طهران 11 دقیقه و 48 ثانیه است ، یعنی در وقتی که طهران ساعت 12 می باشد، خرانق ساعت 12 و 11 دقیقه و 48 ثانیه است. آب آن از چشمه و قنات و آب و هوای آن سرد و معتدل و محصول آن غلات و دارای ادارت دولتی است. از خرانق به شهرهای یزد و نائین راه ماشین رو وجود دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ).
