خطیب بغدادی
معنی کلمه خطیب بغدادی در فرهنگ فارسی
معنی کلمه خطیب بغدادی در دانشنامه اسلامی
پدرش در جامع روستا به مدت بیست سال به ایراد خطابه اشتغال داشت. از اینرو فرزندش را به هلال بن عبداللّه طیبی سپرد تا به او ادب و قرآن بیاموزد، چنانکه در قرائات از منصور حبّال نیز بهره مند گشت. در حلقه درس ابوالحسن بن رزقویه در جامع بغداد به استماع حدیث نشست و به مجالس ابی حامد اسفراینی، فقیه شافعی، نیز رفت و آمد داشت. بعد از وفات حبّال، خطیب از ابن صیدلانی که به تعلیم قرائات در جامع دار قطنی اشتغال داشت بهره برد. پس از آن به حلقه ابن رزقویه بازگشت و تا سال 412 ه در آن حلقه حضور داشت. وی همچنین از محدث بزرگ دیگری چون ابوبکر برقانی که خطیب به وی بسیار احترام می گذاشت، بهره مند گشت. وی علاوه بر حدیث از محضر فقهایی چون ابی الطیب طبری و احمد بن محمد محاملی فقه آموخت. خطیب از تعداد زیادی از علمای بغداد و نیز علمایی که به این شهر وارد می شدند استفاده کرد از جمله: ابوالقاسم عبید بن احمد ازهری، ابومحمد حسن بن محمد خلال بغدادی، ابن توزی، ابوالقاسم علی بن محسن تنوخی، ابومحمد حسن بن علی جوهری و غیره.
وی در جستجوی دانش سفرهای متعددی انجام داد. سفرهایی به شهرها و روستاهایی چون: عکبرا، بعقوبه، انبار، نهروان، درزیجان، کوفه، بصرة، نیشابور، حلوان، اسدآباد، همدان، ری، ساوه، دمشق، صور، مکة، بیت المقدس و...
درباره شخصیت وی نوشته اند که مردی باوقار و خوش لباس و دارای مروت و اهل بخشش و تواضع بود هیچ اشتیاقی به تقرّب با سلاطین و ثروتمندان نداشت. با این همه از گزند تیغ تهمت دشمنان بی نصیب نماند تا جائیکه برخی او را به شرب خمر و برخی به انحراف جنسی متهم ساختند. ولی اینهمه باشخصیت علمی او سازگار نیست علاوه بر اینکه راویان برخی از این گونه اخبار مورد اطمینان نیستند.
بیشتر همت و تلاش خطیب مصروف حدیث و علوم مرتبط با آن گشت هر چند به فقه و اصول و نیز ادبیات و تاریخ و اخبار نیز اهمیت می داد. وی در اصول پیرو مذهب اشعری و در فروع پیرو مذهب شافعی بود. برخی از معاصرین وی او را توثیق کرده اند و برخی دیگر که از دشمنان وی به شمار می روند دانش او را خدشه دار دانسته اند, برخی او را متهم به روایت از ضعفاء کرده اند و برخی دیگر او را فردی متعصب که با حنابله ضدیت دارد معرفی نموده اند.
1- الأمالی 2- حدیث النزول 3- کتاب السنن 4- المسلسلات 5- اطراف الموطأ 6- الکفایة فی علم الروایة 7- تاریخ بغداد 8- مناقب شافعی و غیره.
خطیب بغدادی در رمضان سال 463 ه به بیماری دچار شد و دستور داد تمام دارایی اش را به دیگران بدهند. همچنین کتاب هایش را وقف مسلمانان کرد. وی در ذی حجه همان سال بدرود حیات گفت و در مقبره باب حرب در کنار بشر حافی به خاک سپرده شد.
«تاریخ بغداد» از مهمترین و بزرگ ترین تألیفات خطیب بغدادی است. چرا که کتاب شرح حال 7831 محدث و دیگر صاحبان علوم مختلف و رجال اجتماعی و دولتی را در خود جای داده است. اهمیت این کتاب از جهت حیات علمی در اینست که این کتاب از روشهای تدریس و رویه های علما در برخورد با شاگردانشان و نیز از مدارسی که در دو قرن 4 و 5 هجری وجود داشته و حلقات علمی و نشست ه ای دانشمندان در مساجد به جهت حدیث کردن و تدریس، گزارشی می دهد. چنانکه از نشاط علمی موجود در شهرهای اسلامی آن دوران خبر می دهد.
جملاتی از کاربرد کلمه خطیب بغدادی
ابوبکر احمد بن علی بن ثابت خطیب بغدادی (۱۰۰۲–۱۰۷۱م) محدث، فقیه و مورخ مسلمان در سدهٔ پنجم هجری و از اعضای دارالحکمه بود. اثر مهم او تاریخ بغداد است.
دیگر نمونههای کهن در مورد محرکهای جنسی و روشهای گوناگون همبستری، به زبان عربی، آثار جاحظ، متفکر دوران خلافت عباسیان در مورد روابط مردان و زنان جوان، «دانشنامهٔ لذت» به قلم خطیب بغدادی در سدهٔ دهم میلادی، مقامات قاسم بن علی حریری، زبانشناس دوران سلجوقیان (که حتی بخشهایی از آن مربوط به همجنسگرایی است)، و «معجونهای جنسی سلطان عربی» خواجه نصیرالدین طوسی (به زبان عربی، برگردان شده به انگلیسی) هستند.
او مورد تأیید گذشته نگارها و نویسندگانی چون ابن خلکان که استعداد و استادی او را در رشتههای گوناگون و هنرها؛ ابن ندیم که شعر و خوانندگی و تحصیلات هنری او را؛ و خطیب بغدادی که او نیز خوانندگی جحظه را ستوده است، میباشد.