دالانی

خانه‌ای دارد که در دالانی و صحنی در آن بر در آن خانه او خود، کار دربان می‌کند

بازار مشیر از شمال به جنوب کشیده شده تا به اردوبازار می‌رسد و از نظر معماری شبیه به بازار وکیل اما از آن کوچکتر است؛ از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده که توسط چهار سوق وسیعی به یکدیگر مرتبط می‌شوند. چهار سوق پوشش گنبدی مرتفعی دارد که در راس آن بادگیر بزرگی قرار دارد. ورودی بازار از طرف چهار سوق است. قسمت شمالی بازار ۶ زوج مغازه قرار دارد که یکی از آن‌ها اختصاص به ورودی بازار از طرف سرای مشیر دارد. بازار در قسمت جنوبی از طریق دالانی به اردوبازار متصل می‌شود. سردر ورودی آن از طرف اردوبازار تزئینات کاشی‌کاری زیبایی دارد.

این غار در۱۲۰ کیلومتری جنوب شهر خاش و در بخش ایرندگان و از نظر مختصات جغرافیایی در «۲۷° ۳۱۰۳۹; ۵۸٫۴» شمالی و «۶۱° ۲۰۰۳۹; ۳٫۳» شرقی در ارتفاع ۱۷۱۲ متری واقع شده‌است. دهانه ورودی این غار به قطر حدود یک متر است. پس از ورود به داخل غار، وارد دالانی به عرض ۵/۱ و ارتفاع ۳ متر می‌شویم که هر چه جلوتر برویم عرض و ارتفاع بیشتر می‌شود تا جایی که در اواسط مسیر ارتفاع به حدود ۱۰ تا ۱۲ متر و عرض ۳۰ تا ۳۵ متر می‌رسد. انتهای این غار حدود ۱۰۰ متری به غاری کم عرض ولی طولانی در دل کوهستان ختم می‌شود. این غار میان مرز ایرندگان و مهرستان قرار دارد

دالان نیز کوتاه و دارای کف سنگفرش و پوشش عرق چینی است. این بازار دارای مختصر تزئینات کاشی‌کاری و با طاق‌های ضربی سقف شده‌است. از طرف شمال نیز توسط دالانی به سرای مشیر مرتبط می‌شود. این سرا دارای سردری مرتفع و زیبا با تزئینات کاشی‌کاری و مقرنسکاری است. بر بالای ورودی لوح مرمری قرار دارد که روی آن تاریخ ساخت، بانی و چگونگی وقف بنا حک شده‌است.

در بخش میانی سهرفیروزان و در دامنه کوه، قبرستان قدیمی قرار دارد که به دلیل وجود مقبره و مسجد بابا محمود سهرفیروزانی به نام قبرستان بابا محمود نام دارد. در قسمت بالایی قبرستان بابا محمود ساختمانی در ابعادی حدوداً ۷ در ۱۰ متر با دیوارهایی قطور (یک متری) به صورت طاق چشمه که دارای دو دهنه کوچک یک متری و یک دهنه دو متری در مرکز است و مجموعه آن با دالانی کوچک که ورودی آن را تشکیل می‌دهد و الگو گرفته از مسجد بابا محمود با تقریب کوچک تر است، آرامگاه بابا محمود نامیده می‌شود. ارتفاع بنا در نقطه مرکزی به ۵/۴ متر می‌رسد و در نقطه مرکزی بنا، مقبره او قرار دارد که روی قبر او با سنگ مرمر فرش شده و ضریحی چوبی نصب گردیده است.

این باغ یکی از کهن‌ترین باغ‌های شیراز است، از همین رو سادگی دیرینهٔ خود نگهداشته‌است. سردر باغ دارای چهار ستون گچی ساده است و سرستون‌های آن‌ها با الگو گرفتن از سرستون‌های تخت جمشید طراحی شده‌است. در پیشانی سردر نگاره دو شیر دیده می‌شود به گونه‌ای که گویی در را در میان پنجه‌های خود گرفته‌اند. پس از گذر از در، دالانی که آن را به فضای اصلی باغ پیوند می‌دهد. در سوی دیگر در و بر پیشانی دهلیز آیین تاج‌گذاری یکی از پادشاهان ساسانی به چشم می‌خورد.

موقوفه مرحومه سلطان الحاجیه و معدل الملک، این ضلع دارای دالانی است که سنگ‌فرش شده‌است. سقف دالان نیز دارای عرق چین ساده‌ای است؛ که در چهار گوش آن ترنج‌هایی آجرکاری شده‌است. در پیشانی سر در نیز دو لچکی از کاشی هفت رنگ وجود دارد.