دوگان

دوگان

معنی کلمه دوگان در لغت نامه دهخدا

دوگان. [ دُ ] ( ص نسبی ) ( از دو + گان ، که پسوند نسبت است و گاهی به صورت گانه آید ). دوتایی. ( یادداشت مؤلف ). دوتا و مضاعف. ( ناظم الاطباء ). مضاعفة؛ زره دوگان حلقه بافته. ( صراح اللغة ) :
بخ بخ این زاهد دوگانه گزار
که دو گان سجده می کند یک بار.امیرخسرو ( از انجمن آرا ). || دوبدو. ( ناظم الاطباء ). دودو. دوتا دوتا. ( یادداشت مؤلف ) : و مردمان و لشکر و مهتران نیز یکان و دوگان به زینهار می آمدند. ( ترجمه تاریخ طبری ص 513 ).
پس گیو بد آوه سمکنان
برفتند خیلش یکان و دوگان.فردوسی.آن مبارز که بر آماج دوگان چرخ کشید
نتواند که دهد نرم کمانش را خم.فرخی.کوه کوبان را یکان اندر کشیده زیر داغ
بادپایان را دوگان اندر کمند افکنده خوار.فرخی.این جا همی یگان و دوگان قرمطی کشد
زینان به ری هزار بیابد به یک زمان.فرخی.مادت معیشت من آن بود که هر روز یکان و دوگان ماهی می گرفتمی. ( کلیله و دمنه ). || دو جنس. دو نوع : پس در آن کشتی از هر جانوری دوگان نری و ماده ای. ( تفسیر کمبریج ورق 55 - از فرهنگ فارسی معین ). و رجوع به ماده ٔگان در همین لغت نامه و نیز المعجم چ مدرس رضوی ص 177شود.

معنی کلمه دوگان در فرهنگ عمید

۱. دو، دوتا، دوتایی، دوبه دو.
۲. دوبرابر.

معنی کلمه دوگان در فرهنگ فارسی

دو نوع دو جنس : [[ پس در آن کشتی از هر جانوری دو گان : نری و ماده ای ]] .

معنی کلمه دوگان در دانشنامه عمومی

دوگان (ریاضیات). در ریاضیات، می توان به طور عام گفت که دوگان مفاهیم و ساختارهای ریاضیاتی را به دیگر مفاهیم، قضایا و ساختارها، به صورت تناظر یک به یک ترجمه می کند، این عمل توسط عملیات پیچش انجام می شود: اگر دوگان A برابر B باشد، آنگاه دوگان B هم A خواهد بود. به عنوان مثال، قضیه دزارگ خود - دوگان است، بدین معنا که تحت عمل استاندارد دوگان گیری در فضای تصویری دوگانش برابر خودش می باشد.
در ریاضیات، مفهوم دوگان معانی متعددی دارند. از دوگان به عنوان "وسیع ترین و مهم ترین مفهوم در ریاضیات مدرن" و "یک الگوی عمومی که تقریباً در تمام عرصه های ریاضیات بروز و ظهور دارد" یاد شده است.
بسیاری از دوگان های ریاضیاتی بین اشیائی از دو سنخ با روش جفت کردن یک سری از اشیاء صورت می گیرد. مثلاً در جبر خطی، برای هر فضای برداری یک فضای دوگان ساخته می شود، که در ادمه به جزئیات آن پرداخته خواهد شد. سپس با کمک تبدیلات دوخطی می توان به هر جفت از فضاهای برداری و دوگانشان یک اسکالر نسبت داد. مثالی دیگر، وجود رابطه دوگان بین توزیع ها و توابع آزمون می باشد، یا رابطه دوگانی پوانکاره که عدد برخورد ( که در هندسه جبری مطالعه می شود ) را به صورت جفت کردن زیر منیفلد های یک منیفلد دلخواه تعریف می کند.
از نقطه نظر نظریه رسته ها، مفهوم دوگان را می توان حداقل در قلمرو فضاهای برداری به صورت یک تابعگون دید. این تابعگون، به هر فضای برداری، دوگان آن را تخصیص می دهد، و ساختار عقب بر ( به انگلیسی: Pullback ) به هر بردار f : V → W ، دوگان آن یعنی f : W ∗ → V ∗ را تخصیص می دهد.
مایکل عطیه می می گوید:
دوگان در ریاضیات قضیه نیست، بلکه یک "اصل" است.
لیست مثال های زیر، نشان دهده ی ویژگی های مشترک بین دوگان های مختلف می باشد، اما همچنین نشانگر این است که مفهوم دوگان از حالتی به حالت دیگر کمی متفاوت می باشد.
دوگان ساده، یا ساده تهرین دوگان را می توان با در نظر گرفتن زیر مجموعه هایی از یک مجموعه ثابت S پیدا کرد. برای هر زیر مجموعه A ⊆ B ، مجموعه A c ( متمم A در S که با A ∖ B هم نمایش داده می شود ) شامل تمام اعضایی از S است که در A قرار ندارند. پس متمم A خود زیر مجموعه ای از S است. متمم گیری خواص زیر را دارد:
• دوبار متمم گیری مجموعه اولیه را می دهد. به این صورت هم بیان می کنند که عمل متمم گیری یک پیچش است.
• شمول مجموعه ها، یعنی A ⊆ B {\displaystyle A\subseteq B} با عمل متمم گیری عکس می شود: B c ⊆ A c {\displaystyle B^{c}\subseteq A^{c}} .
• اگر دو زیر مجموعه ی A و B از S داده شده باشد، A مشمول در B c {\displaystyle B^{c}} است ( یعنی A زیر مجموعه ای از B c {\displaystyle B^{c}} است ) اگر و تنها اگر B مشمول در A c {\displaystyle A^{c}} باشد.

جملاتی از کاربرد کلمه دوگان

همه باز از ایشان یکان و دوگان به زین در ربودی به نوک سنان
به طور دقیقتر، می‌توان گفت که اینفیمم دوگان مفهوم سوپریمم است. اینفیمم ها و سوپریمم های اعداد حقیقی حالات خاص رایجی هستند که در آنالیز ریاضی اهمیت دارند، به خصوص در انتگرال گیری لبگ. با این حال، تعاریف عمومی در بستر مباحث مجرّدتر نظریهٔ ترتیب، که در آن مجموعه‌هایی با ترتیب جزئی دلخواهی در نظر گرفته می‌شوند همچنان معتبر باقی می‌مانند.
هزار بنده همه سر و قد و سیمین بر که تا یگان و دوگان در طرب کنی آزاد
کوه کوبان را یگان اندر کشیده زیر داغ بادپایان را دوگان اندر کمند افکنده خوار
نقلست که نیمه شب خادم را گفت: که زنی حاصل که تا بخواهم خادم گفت: در این نیمه شب کجا روم اما مرا دختری هست شیخ اگر اجازت دهد بیاورم گفت: بیار پس خادم دختر بیاورد و شیخ در حال نکاح کرد چون هفت ماه برآمد طفلی بوجودآمد وفات کرد شیخ خادم را گفت: دختر را بگو تا طلاق بستاند و اگر می‌خواهد هم چنان می‌باشد خادم گفت: یا شیخ در این چه سر است گفت: آن شب که نکاح کردم قیامت را به خواب دیدم و خلق بسیار درمانده و همه درعرق غرق شده که ناگاه طفلی بیامد و دست پدر و مادر گرفت و چون باد از صراط بگذرانید من نیز خواستم تا مرا طفلی باشد چون آن طفل بیامد و برفت مقصود حاصل شد بعد از آن نقل کند که چهارصد عقد و نکاح کرده است از آنکه او از ابناء ملوک بود چون توبه کرد وحاصل او به کمال رسید بدو تقرب می‌کردند دوگان و سه گان درعقد می‌آورد و یکی چهل سال در عقد او بود و او دختر وزیر بود نقلست که از زنان او پرسیدند که شیخ با شما چون باشد در خلوت همه گفتند ما از صحبت او هیچ خبر نداریم اگر کسی را خبر باشد دختر وزیر را باشد ازوی پرسیدند گفت: چون خبر شدی که شیخ امشب به خانه من می‌آید طعامهاء لذیذ پختمی و خود را زینت کردمی چون بیامدی آن بدیدی مرا بخواندی و ساعتی در من نگریستی و زمانی درآن طعام نگه کردی تا شبی همچنین دست من بگرفت و در آستین کشید و بر شکم خود مالید از سینه تا ناف پانزده عقد دیدم گفت: که ای دختر بپرس که این عقد چیست پرسیدم گفت: این همه لهب و شدت صبر است که گره بر گره بسته‌ام از چنین روی و چنین طعام که در پیش من نهاده این بگفت: و برخاست و مرا بیش از این باوی گستاخی نبوده است که او بغایت در ریاضت بوده است.
اگر در ماتریس بازی، همه عناصر مثبت نباشند، باید یک عدد ثابت به هر کدام از عناصر افزود؛ به طوری که آن قدر بزرگ باشد که همه عناصر مثبت شوند. این کار ارزش بازی را به اندازه آن مقدار ثابت افزایش خواهد داد و تأثیری روی استراتژی‌های ترکیبی تعادل نخواهد داشت. استراتژی ترکیبی تعادل برای بازیکن کمینه‌کننده را با حل دوگان برنامهٔ خطی داده شده می‌توان یافت. یا می‌توان از روش بالا استفاده کرد و با حل ماتریس نتایجِ اصلاح شده (ترانهاده و منفی کردن ماتریس
چون یافت کدیور گنه بچه گکان را بربست به زنجیر دوگان را و سه گا‌ن را
نخواست‌تاکشد آن‌قوم را به مشت و لگد فکند با لم کشتی یگان دوگان رستم
اینجا همی یگان و دوگان قرمطی کشد زینان به ری هزار بیابد بیک زمان
و شنیدم که چهارصد نکاح کرده بود و آن از آن بوده بود که وی از ابنای ملوک بود. و چون توبه کرد، مردم شیراز بدو تقرب بسیار کردندی و چون حالش بزرگ شد بنات ملوک و رؤسا مر تبرک را خواستندی تا با وی عقد کنند و وی قبول کری و قبل الدخول طلاق دادی. اما چهل زن پراکنده اندر عمر وی دوگان و سه گاه خادمان فِراش وی بودند و یکی را از ایشان با وی چهل سال صحبت بوده بود و آن دختر وزیری بود.
روی در روی دوگان پیش ملک گوئی شد پیش خورشید برخ هم به فلک دو پیکر