خودپرداز
معنی کلمه خودپرداز در دانشنامه عمومی
نخستین دستگاه خودپرداز خاورمیانه، در ایران توسط بانک بیمهٔ بازرگانان و در تهران راه اندازی شد. [ نیازمند منبع] امروزه بیشتر دستگاه های خودپرداز ایرانی به شبکهٔ شتاب متصل هستند. شبکهٔ شتاب امکان برداشت و مشاهدهٔ موجودی را برای دارندگان کارت های بانک های عضو این شبکه از همهٔ خودپردازها فراهم می آورد. در ایران می توان از طریق دستگاه های خودپرداز اقدام به پرداخت قبض های خدمات عمومی نظیر آب، برق و تلفن نمود.
نخستین دستگاه خودپرداز را ۲۷ ژوئن ۱۹۶۷ یک شعبهٔ بانک بارکلیز در محلهٔ انفیلد تاون در شمال لندن افتتاح کرد. این اختراع جان شپرد - بارون بود و در آن زمان حداکثر ده پوند به متقاضیان پرداخت می کرد. شعبهٔ انفیلد بانک بارکلیز همچنان فعال است و در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۷ به مناسبت پنجاهمین سالگرد خودپرداز، یکی از دستگاه هایش را به رنگ طلایی درآورد.
دستگاه های خودپرداز را می توان در هر مکانی قرار داد، اما اغلب در نزدیکی یا درون بانک ها و در مراکز خرید، فرودگاه ها، ایستگاه های مترو، پمپ بنزین ها و دیگر مکان ها نیز قرار دارند.
دستگاه های خودپرداز پیشرفته گاه می توانند قابلیت های شعبهٔ بانک را تکمیل کنند.
در سال های اخیر، کشورهایی مانند هند و برخی از کشورها در آفریقا در حال نصب دستگاه های خودپرداز در مناطق روستایی هستند که انرژی خورشیدی دارند.
مرتفع ترین خودپرداز در گردنهٔ خنجراب در پاکستان واقع شده است. این دستگاه خودپرداز در ارتفاع ۴۶۹۳ متری توسط بانک ملی پاکستان نصب شده است و دستگاه برای کار در دماهای پایین تر از ۴۰ درجهٔ سانتی گراد طراحی شده است.
دستگاه خودپرداز معمولاً از دستگاه های زیر تشکیل شده است:
• CPU ( برای کنترل رابط کاربری و دستگاه های معامله )
• خوانندهٔ کارت مغناطیسی یا تراشه ( برای شناسایی مشتری )
• یک پین پد برای پذیرش و رمزگذاری شماره شناسایی شخصی EPP4 ( مشابه در طرح با صدای لمس یا صفحه کلید ماشین حساب ) ، به عنوان بخشی از یک محفظهٔ ایمن ساخته شده
• رمزنگاری ایمن، به طور کلی در یک محفظهٔ امن نمایش ( استفاده شده توسط مشتری برای انجام معامله )
• دکمه های کلیدی عملکرد ( معمولاً نزدیک صفحه نمایش ) یا صفحهٔ لمسی ( برای انتخاب جنبه های مختلف معامله استفاده می شود )
• چاپگر ضبط ( برای تهیهٔ سابقهٔ معامله به مشتری )
• Vault ( برای ذخیرهٔ قطعات ماشین آلات که نیاز به دسترسی محدود دارند )
• Housing ( برای زیبایی شناسی و پیوستن به علائم )
• سنسورها و شاخص ها
جملاتی از کاربرد کلمه خودپرداز
از امکانات این ایستگاه میتوان به تلفن عمومی کارتی، آب سردکن، پله برقی، دفتر اشیاء گم شده، سرویس بهداشتی عمومی، نمازخانه، پارکینگ عمومی، خودپرداز بانک، ماشین خودکار فروش بلیت، پایانه تاکسیرانی، سوپر مارکت و روزنامه فروشی اشاره کرد.
آخرین گزارش بانک مرکزی ایران در خصوص ابزارهای پرداخت، مربوط به شهریور ۱۴۰۱ و پس از آن تاکنون بهروزرسانی در این مورد انجام نشدهاست. طبق این گزارش حدود ۶۱ هزار دستگاه خودپرداز در ایران فعال است که به بیش از ۴۱۵ میلیون کارت، خدمات میدهند. البته این گزارش برای تعدادی از بانکها بهروز نیست و آمار مربوط به سالهای گذشتهاست.
بیانپی پاریبا عضو شبکه بانکی بینالمللی بنام گلوبال ایتیام آلیانس میباشد. این شبکه در عمل مجموعهای از دستگاههای خودپرداز است، که از بانکهای بارکلیز؛ بریتانیا، بنک آو امریکا؛ ایالات متحده آمریکا، بانک سازندگی چین؛ چین، دویچه بانک؛ آلمان، اسکوشیابانک؛ کانادا، وستپک؛ استرالیا، گروه سانتاندر، اسپانیا و سانتاندر مکزیک؛ مکزیک تشکیل میشود.
در سالهای اخیر، کشورهایی مانند هند و برخی از کشورها در آفریقا در حال نصب دستگاههای خودپرداز در مناطق روستایی هستند که انرژی خورشیدی دارند. [نیازمند منبعمعتبر]
از اقدامات عملی دولت ایران برای پیشگیری از شیوع ایدز در این کشور میتوان به برنامهریزی برای ارائه سوزن و سرنگ استریل به معتادان، لغو ممنوعیت توزیع تیغ یک بار مصرف در زندانها، آموزشهای جنسی در مدارس و جامعه و نصب دستگاههای خودپرداز سرنگ ارزان در برخی مکانها اشاره کرد.[چه زمانی؟] دولت ایران، هزینه درمان این بیماری تقبل کرده و انجام کلیه آزمایشها، داروها و مشاورهها رایگان است.
از امکانات این ایستگاه میتوان به پله برقی، دفتر اشیاء گم شده، آب سرد کن، غرفه عطریات، خودپرداز بانک و پلیس مترو اشاره کرد.
نخستین خودپرداز خاورمیانه درکشور ایران با همت بانک بیمهٔ بازرگانان در تهران راهاندازی شد.[نیازمند منبع]بعدها درسطح ۵ بانک بزرگ بانک تجارت اولین بانکی بود که شبکهٔ خودپرداز متصل به شبکهٔ شتاب را راهاندازی کرد؛ امروزه اکثر دستگاههای خودپرداز متصل به شبکهٔ شتاب هستند. شبکهٔ شتاب امکان برداشت،مشاهدهٔ موجودی، انتقال، پرداخت قبوض شرکتهای خدماتی نظیرآب و فاضلاب، برق، گاز و مخابرات و همچنین خرید شارژ و اینترنت را برای مشترکان فراهم میآورد.
از امکانات این ایستگاه میتوان به تلفن عمومی کارتی، آب سردکن، سرویس بهداشتی عمومی، نمازخانه، پایانه اتوبوسرانی، پایانه تاکسیرانی، پارکینگ عمومی، خودپرداز بانک، ماشین خودکار فروش بلیت، پارک و فضای سبز اشاره کرد.
در حال حاضر در سراسر دنیا ان سی ار به عنوان متخصص در زمینه طراحی و ساخت دستگاههای خودپرداز شهرت یافتهاست که دستگاهای مدرن و به روز شرکت در اکثر کشورهای توسعه یافته در حال کار میباشد. در بعضی مناطق آسیایی و بخشهایی از اروپا با توجه به اینکه دستگاهای جدید ان سی ار استفاده نمیشوند این کشورها از دستگاهای تولید سالهای قبل ان سی ار تحت عنوان ریفربیشد یا بازسازی شدهاستفاده میکنند که میتوان به مدلهای 5886 و 5887 اشاره کرد.