معنی کلمه خدمت رسانی در دانشنامه اسلامی
خدمت رسانی در اسلام را می توان در ساحت های مختلفی مورد بحث قرار داد؛ خدمت رسانی در دیدگاه آیات، روایات و ادعیه، سیره معصومین (علیهم السّلام)، سیره فقها، خدمت رسانی در ادبیات و هنر و شعر شاعران، خدمت رسانی از منظر کلامی، فقهی و از جمله اخلاقی.منظور ما از ارائه این مقاله، پاسخ به این پرسش است که آیا خدمت رسانی فعلی اخلاقی و ارزشی است یا خیر؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، معیارها، آداب و آثار آن چیست؟ بی تردید، با ثابت شدنِ ارزشی بودن بحث خدمت رسانی، ضرورت و اهمیت آن نیز روشن تر می شود و خدمت گزاران را در خدمت بیشتر و بهتر، با انگیزه جلب رضایت خداوند متعال شایق تر و در خودسازی، تهذیب نفس و قرب الهی بهره مند خواهد کرد.
مفهوم خدمت رسانی
مفهوم گسترده خدمت رسانی را در متون دینی می توان در لابه لای مفاهیمی از قبیل: تلاش در برآوردن نیازهای مؤمنان، ادخال سرور در قلوب آنان، احسان، اهتمام به امور مسلمانان، اعانت مسلمین، یاری رساندن به گرفتاران، گشودن گرفتاری مؤمنان و مانند آن جست و جو کرد.این مفهوم گسترده شامل سود رسانی افراد نسبت به یکدیگر و یا هم نوعان می شود و به صورت وام دادن، سیر کردن، پوشاندن، رفع گرفتاری از یکدیگر و نیز همکاری زن و شوهر در محیط خانه و خدمات عام المنفعه از قبیل مدرسه سازی، تاسیس دانشگاه، ساختن خوابگاه های دانشجویی، وقف کردن اموال برای محرومان و اقشار آسیب پذیر و ... بروز می کند، چنان که خدمت گزاری به مردم در نظام دینی به صورت نهادینه شده نیز نوعی دیگر از مصادیق خدمت رسانی است.آنچه در این نوشتار بیشتر مورد توجه است نوع اخیر خدمت رسانی است که خدمات کارگزاران، دولت مردان، مسئولان مملکتی در هر رده ای را دربرمی گیرد و هرکس بر اساس نوع مسئولیت و وظایف محوّله می بایست در یاری نظام و مردم از هیچ کوششی دریغ نورزد.
مسئولیت ها و خدمت رسانی حکومت دینی
فلسفه وجودی حکومت دینی و حاکمیّت اسلامی، برقراری عدالت و خدمت گزاری به مردم، به ویژه، محرومان و پابرهنگان است، تا اینکه تحت حمایت این حاکمیت، زندگی سالمی داشته، در آسایش و امنیت به سر برند؛ ستمی بر آنان روا نشود؛ حقی از آنها ضایع نگردد و به عزت و اقتدار اسلامی برسند.واگذاری و پذیرش مسئولیت ها نیز در اسلام، در راستای استقرار و گسترش عدالت اجتماعی و خدمت رسانی به هم نوعان در همه عرصه های اجتماعی است و «مسئولیت» در نگرش اسلامی بار امانتی سنگین بر گرده افراد است که اگر نتوانند به شکل شایسته به مقصدش برسانند و حقش را ادا کنند، سخت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت. امام علی (علیه السّلام) به یکی از کارگزارانش نوشت: ... اِنَّ عَمَلَکَ لَیْسَ لَکَ بِطُعْمَةٍ وَ لکِنَّهُ فی عُنُقِکَ اَمانَةٌ. همانا مسئولیت (و منصب) تو، طعمه و شکار نیست، بلکه بار امانتی در گردن تو است. هر چه مقام و جایگاه بالاتر و مهم تر، وظیفه خدمت گزاری بیشتر و سنگین تر! بر همین مبنا وظیفه پیامبران الهی در قبال مردم بالاترین بود و خدماتشان شایان توجه تر. اولیای گرامی اسلام و پیشوایان دینی نیز این گونه بوده اند. زندگی آن بزرگواران مملو از خدمات شایسته به بشریت از زمان حضور و تا همیشه تاریخ است و هرکدام در این میدان صحنه هایی بس بزرگ و با شکوه از حماسه و ایثار خلق کرده اند.رهبران الهی نیز که مشروعیت حاکمیت خویش را از کانال الهی دریافت کرده اند و بازوان اجرایی شان و زنجیره ای که به آنان وابسته است همه و همه بایستی این گونه باشند. چنان که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) این گونه بود و می فرمود:من خادم شما هستم. من خادم ملت هستم، من آمده ام که بزرگواری شما را حفظ کنم. من آمده ام که دشمنان شما را زمین بزنم. من آمده ام که ملّت را یک ملّت مستقل کنم. ... به من اگر خدمت گزار بگویند بهتر از این است که رهبر.سیل نیازهایی که از جانب آحاد مردم به سوی مسئولان مملکتی در هر رده ای سرازیر می شود، هدیه و نعمتی الهی است که شکرانه اش، تعهد، دلسوزی، وظیفه شناسی، تلاش پیگیر در رفع این نیازمندی ها و احساس ملامت و خستگی نکردن در خدمت رسانی شایسته به مردم است.امام حسین (علیه السّلام) در بیان این نکته مهم چنین می فرماید: اِنَّ حَوائِجَ النّاسِ اِلَیْکُمْ مِنْ نِعَمِ اللّهِ عَلَیْکُمْ فَلا تَمُلُّوا النِّعَمَ. همانا نیازمندیهای مردم به شما از نعمتهای خدا برشماست. بنابراین از این نعمت ها دلگیر نشوید. دانی که خدا چرا تو را داده دو دست؟ من معتقدم که اندر آن سرّی هستیک دست به کار خویشتن پرداختن با دست دگر ز بی کسان گیری دست
ارزش اخلاقی خدمت رسانی
...