معنی کلمه ثابت بن قره در دانشنامه اسلامی
در اغلب منابع سال ولادت وی ۲۲۱ ذکر شده اما به نوشته ابن ابی اُصَیبعه وی در ۲۱ صفر ۲۱۱ در حَرّان (شهری در جنوب شرقی ترکیه کنونی) به دنیا آمده است.زبان مادری وی سریانی بود و یونانی و عربی را نیز بخوبی می دانست.وی از صابئین مقیم حرّان بود.
تحصیلات
ابتدا در حرّان به صرافی پرداخت، سپس به بغداد رفت و در آن جا فلسفه و ریاضیات و طب آموخت و در آن ها مهارت یافت.پس از بازگشت به وطن، عقاید و آرایی فلسفی مطرح کرد که مخالف عقاید هم کیشانش بود.قاضی او را احضار کرد و فرمان داد که از عقایدش دست بر دارد.او بظاهر پذیرفت اما پس از مدتی دوباره به همان عقاید بازگشت.وقتی که وی را از ورود به مجمع هم کیشانش منع کردند، از حرّان به کَفَرتُوثا رفت و در آن جا اقامت گزید.
ورود به دستگاه حکومتی
محمد بن موسی ، ریاضیدان برجسته، در راه بازگشت از سرزمین های روم به بغداد با ثابت آشنا شد، به فضل و تیزهوشی و فصاحت وی پی برد و او را با خود به بغداد آورد.گفته اند که ثابت نزد وی به کسب علوم پرداخته است.محمد بن موسی او را به معتضد عباسی (حک :۲۷۹ـ۲۸۹) معرفی کرد و معتضد او را در زمره منجمان خویش قرار داد ثابت در دستگاه معتضد مقام والایی یافت، چنانکه اوقاتی طولانی با وی گفتگو می کرد.
دین
...
[ویکی نور] «أبوالحسن ثابت بن قرة بن مروان بن ثابت بن کرایا بن ابراهیم بن کرایا بن مارینوس حرانی» مشهور به صابی، از فیلسوفان و مترجمان بزرگ دوره ی عباسی، در پنج شنبه 21 ماه صفر سال 211ق، در منطقه حران، دیده به جهان گشود.
او در ابتداء در زادگاهش به پیشه صرافی اشتغال داشت، ولی پس از مدتی به بغداد رفته و با پیوستن به حلقه درسی محمّد بن موسی که از دیار روم بازگشته بود، به تحصیل علوم همت گماشت، به گونه ای که در علوم طبیعی- خصوصاً طب و نجوم- سرآمد هم روزگاران خود شد.
وی به زبان های یونانی و سریانی مسلط بوده و از این رو بسیاری از آثار یونانیان- خصوصاً جالینوس - را پس از جمع آوری، به عربی ترجمه نموده است که از آن جمله می توان به جمع آوری کتاب سوء مزاج مختلف جالینوس و یا کتاب أدویه مفرده جالینوس اشاره کرد.
وی صابی مذهب بوده، هر چند به سبب پاره ای از اندیشه های انحرافی اش از سوی هم کیشانش طرد شد و این باعث شد تا وی مدتی در ظاهر اظهار توبه و پشیمانی کند ولی گویا این پشیمانی ها تنها زبانی بوده، از این رو ردیه هایی بر اندیشه های انحرافی او از سوی علمای اسلامی تألیف شد.
از شاگردان او می توان به عیسی بن أسید نصرانی اشاره کرد که نزد ثابت ارج و قرب ویژه ای داشت. همچنین از ابن یوسف معروف به ابن أبی الثناء به عنوان شاگرد او در فلسفه و طب یاد شده است.
وی در دربار عباسیان- خصوصاً معتضد عباسی- جایگاه ارزنده ای داشته است، به گونه ای که در دربار معتضد منصب منجمی به او اعطاء شده بود.