تاجه

معنی کلمه تاجه در لغت نامه دهخدا

تاجه. [ ج َ ] ( اِخ ) نام رودیست در اندلس ( اسپانیا ) که شهر طلیطله بر کنار آنست. شطی است در اسپانیا و پرتقال که «ارنجویس » و «طلیطله » و «طلبیره » را مشروب می سازد و به اقیانوس اطلس می ریزد و در مصب وسیع آن شهر «لیسبون » قرار دارد. طول این شط در حدود 1000 کیلومتر است. حمداﷲ مستوفی در نزهةالقلوب آرد: آب تاجه ، در صورالاقالیم آمده که آب تاجه آنست که از کوههای اندلس و طلیطله و شعب برمی خیزد و آبی بزرگ است نزدیک بدجله بود و بدین ولایت گذشته بدریا می ریزد و طولش صد فرسنگ باشد. ( نزهة القلوب چ گای لیسترانج ج 3 ص 213 )... طلیطله ، شهری است بر سر کوهی بلند و اکثر عماراتش از سنگ کرده اند بنزدیک نهر تاجه است و آن رود در بزرگی بدجله نزدیک بود... ( نزهة القلوب چ گای لیسترانج ج 3 ص 269 ).
تاجه. [ ج َ ] ( اِخ ) مؤلف قاموس الاعلام ترکی آرد: بقول مشهور دختر ذوشفره از ملوک یمن است. جنازه او را مدتها پس از مرگش یافتند در حالیکه غرق در جواهر گرانبها بوده و لوحه سنگی در مزارش پیدا شد که از آن چنین برمی آمد که وی از قحطی مرده و حاضر بود یک پیمانه طلا و مروارید و انواع دیگر جواهر را در ازاء یک پیمانه آذوقه بدهد ولی موفق نشد،و همه این سخنان را از زبان خود او نقل کرده اند.

معنی کلمه تاجه در فرهنگ فارسی

مولف قاموس الاعلام .

معنی کلمه تاجه در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تاجُه (عربی: وادی تاجه، انگلیسی: تاگوس)، همراه رودهای ابرو/ اِبرُه، دویره و گواذالکیویر (الوادی الکبیر)، یکی از بزرگترین رودهای شبه جزیره ایبری است.
از رشته کوه سیرانیای کوئنکا در آراگون سرچشمه می گیرد، در مسیری بیش از ۰۰۰، ۱ کیلومتر از دشت کاستیلیان (قشتلیون) و استرماذورا عبور کرده وارد پرتغال می شود و از خلیج لیسبون به اقیانوس اطلس می ریزد. (۷۵۱ کیلومتر مسیر آن در اسپانیا و ۲۵۵ کیلومتر در پرتغال جریان دارد)
← پل آلکانتارا
با فتوحات مسلمانان در قرن اول، تاجه در محدوده «دارالاسلام» قرار گرفت. به مدت دو قرن، مشخصه سرزمینهای اطراف این رود، استقرار قبایل متعدد بربر در نواحی کوهستانی سراسر مناطق علیا و وسطای آن (مَصموده، نَفْزَه، هَوّاره، مِکناسه و غیره) بود. در پایان این دوره، قلمروی که عملاً در تصرف مسلمانان بود، حدوداً از محل رشته کوههای ناهمواری آغاز می شد که تاجه را از حوضه دویره جدا می کرد. اما احتمالاً در مقابل خود وادی تاجه ــ جایی که در مرزهای میانی وپایینی برای دفاع از قلمرو مسلمانان، یعنی شنترین، القنطره، نفزه و بویژه طلبیره و طلیطله، ردیفی از دژ بنا شده بود ــ جمعیت متراکم ثابتی وجود نداشته است. مکانهای دیگری ــ که اخیراً در حفاریهای باستان شناسان کشف شده است ــ وجود این ردیف دژها را تأیید می کند؛ برای مثال، شهر واسکوس (نفزه متون عربی ؟) که از طلبیره رینه چندان دور نیست و ویرانه هایش بیش از شش هکتار وسعت دارد و دیوار عظیمی از سنگِ تراش داده آن را محصور کرده است. اما استحکاماتی نیز در مناطق روستایی مسیر تاجه (کاستروس، الیجه/ آلیخا، اسپجل و غیره) وجود دارد که معماری آن ها از تصرف احتمالی بربرها خبر می دهد.در نواحی شمالیتر، میان تاجه و رشته کوهها، مکانهای مرتفعی مانند کوریا بر سرزمینی اشراف داشتند که در آن جا عده اندکی از قبایل بربر احتمالاً نیمه بدوی در فضای نسبتاً وسیعی پراکنده بودند. در مقابل تصویری که لوی ـ پرووانسال در تاریخ اسپانیای مسلمان از مرزهایی که از قرطبه بر آن ها نظارت می شد و وضع اداری خوبی داشت، ترسیم می کند، تاریخ نویسان جدیدی همچون ادواردو مانثانو تصویری از زندگی بربرها یا جمعیت بومی پیش روی قرار می دهند که مدتها خارج از سلطه شاهان آستوریاس ـ لئون و امیران قرطبه بوده اند. این قلمروهای نسبتاً مستقل از قدرت مرکزی، عملاً تحت حاکمیت خاندانهای محلی بودند. قرطبه حکومت این خاندانها را ــ که اغلب بربرهایی از ذوالنونیان و بنو رزین بودند ــ صرفاً به رسمیت می شناخت اما به طور رسمی تفویض نمی کرد.
← پایتخت مرز مرکزی
(۱) محمد بن محمد ادریسی، کتاب نزهه المشتاق فی اختراق الا´فاق، قاهره: مکتبه الثقافه الدینیّه، بی تا.(۲) حمداللّه مستوفی، نزهه القلوب.(۳) محمد بن عبداللّه حمیری، کتاب الرّوض المعطار فی خبر الاقطار، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۸۴.(۴) دائره المعارف الاسلامیه، بیروت: دارالفکر، ۱۹۳۳.(۵) J Gautier-Dalchإ، "Islam et chrإtientإ en Espagne au XII e siهcle"، in Hespإris، XLVII (۱۹۵۹)، ۱۸۳-۲۱۷.(۶) P Guichard، Structures sociales `` orientales et `` occidenta lesdans l'Espagne musulmane، Paris ۱۹۷۷.(۷) R Izquierdo Benito، Ciudad hispanomusulmana `` vascos ''، Madrid ۱۹۹۴.(۸) E Lإvi-Provenµal، Histoire de l'Espagne musulmane، new ed، Leiden-Paris ۱۹۵۰-۱۹۵۳.(۹) E Manzano Moreno، La frontera de al-Andalus en إpoca de los Omeyas، CSIC Madrid ۱۹۹۱.(۱۰) S Martinez Lillo، "Arquitectura militar de ؤmbito rural de la Marca Media (al-t ¢h ¢ag ¢h ¢r al-awsat ¤) Antecedentes y evoluciئn"، in Boletصn de arqueologصa medieval، IV (۱۹۹۰)، ۱۳۵-۱۷۱.(۱۱) J Vallvإ Bermejo، La divisiئn territorial de la Espan a musulmana، CSIC Madrid ۱۹۸۶.

جملاتی از کاربرد کلمه تاجه

دوستِ تاجه بَخشْ، حاتم طییه یارون! دوستِ حاتمْ من، ندومَه کییه یارون!