خاطبهم

معنی کلمه خاطبهم در دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی خَاطَبَهُمُ: با آنان سخن گفتند- آنان را مخاطب قراردادند
ریشه کلمه:
خطب (۱۲ بار)هم (۳۸۹۶ بار)
(بر وزن فلس) روبرو سخن گفتن. خطب، مخاطبه و تخاطب به معنی مراجعه در کلام است و از همین است خطبه (بکسر اوّل و ضّم آن) لکن خطبه (بضّم) مختص موعظه است و خطبه (بکسر) مخصوص خواستگاری زن. و اصل خطبه (به کسر اوّل) حالتی است که خواستگار در آن حالت است مثل جلسة و قعدة، وصف دوّمی فقط خاطب می‏آید (یعنی خواستگار) و وصف اوّلی خاطب و خطیب است. و خطب (بر وزن فلس) به معنی امر عظیم است که در آن تخاطب بسیار می‏شود. (مفردات). در مجمع می‏گوید: خطب کار بزرگی است که شخص درباره آن رفیق خود را خطاب می‏کند گویند این خطب جلیل است. در اقرب می‏گوید: خطب به معنی شأن و شغل است بزرگ باشد یا کوچک و از آن است این جمله «هذا خطب یسیر و خطب جلیل». * ، مخاطبه چون با »فی» متعدی شود معنی مراجعه می‏دهد یعنی درباره ظالمان به من مراجعه نکن و برگشتن عذاب را مخواه. * ، خطب در این آیات به معنی امر است و عظمت نیز از آن استفاده می‏شود چنانکه از طبرسی و راغب نقل شد در نهج البلاغه هست «اَلْحَمْدُلِلّهِ وَ اِنْ اَتَی الدَّهْرُ بِالْخَطْبِ الْفادِحِ» خطبه 35 «هَلْمَ الْخَطْبَ فی اَبْنِ اَبی سُفْیانَ» خطبه: 160 از این جملات نیز بدست می‏آید که محلّ استعمال خطب امر عظیم است و آنچه از اقرب نقل شد شاید نادر باشد. * ، . نا گفته نماند اگر فصل به معنی فاصل باشد معنی آن است که به داود حکمت و کلام فاصل بین الحقّ و الباطل دادیم و اگر به معنای مصدر باشد معنی چنین است: به او فهم و تشخیص کلام دادیم و این با قضاوت و غیره می‏سازد لذا از ابن مسعود قضاوت و فهم نقل شده. معنی آیه دوّم چنین است: گفت مرا بر آن کفیل کن و آن را به من ده و مرا در سخن گفتن مفلوب کرد. * گناهی بر شما نیست آنچه درباره خواستگاری زنان با اشاره گوئید یا در دل خویش نهان کنید. مراد از خطبه‏در آیه، خواستگاری است.

جملاتی از کاربرد کلمه خاطبهم

«وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ» ای المصلّون المنزّهون للَّه عن السّوء. و قیل. هم الصّافون حول العرش. و قیل: فی الهواء. قال قتادة: کان الرّجال و النساء یصلّون معا حتی نزلت: «وَ ما مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ» فتقدّم الرجال و تأخر النساء فکانوا یصلّون منفردا حتی نزلت: «وَ إِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ» و قیل: الضمیر هاهنا راجع الی النبی (ص) و المؤمنین و من خاطبهم من الکفار یعنی لیس منّا و منکم الّا من له فی الآخرة مقام معلوم کقوله: فَأَمَّا مَنْ طَغی‌ وَ آثَرَ الْحَیاةَ الدُّنْیا الی آخر الآیتین.