معنی کلمه حائر حسینی در دانشنامه اسلامی
«حائر» در لغت اسم فاعل از ماده «حیر» به معنای سرگردان می باشد. «تحیرالماء» به معنای جمع شدن و دور زدن آب است. «اجتمع و دار» لغت «حیر» مخفف حائر، به معنای مکانی است که آب در آن سرگردان است. نیز آمده است. حایر از نام های سرزمین کربلا نیز هست. امروزه کلمه «حائر» به مکان قبر و محدوده تربت امام حسین (علیه السّلام)، اطلاق می شود.
منظور از حائری
اشخاص منسوب به این مکان، حائری (حایری) خوانده می شوند.
تاریخچه اطلاق حائر
نخستین بار، واژه حائر در احادیثی از امام صادق (علیه السلام) (شهادت در سال ۱۴۸) درباره آداب و فضیلت زیارت امام حسین (علیه السلام) ، بر محوطه محصور پیرامون بنای مرقد آن حضرت، اطلاق شد. به تدریج، کاربرد این واژه در میان شیعیان، رواج یافت و مرقد مذکور و محدوده پیرامون آن، به حائر حسین و حائر حسینی معروف شد.
وجه تسمیه حرم به حائر
...
[ویکی شیعه] حائر حسینی یا حرم حسینی به مقبره امام حسین(ع) امام سوم شیعیان در کربلا و منطقه پیرامون آن گفته می شود. نخستین بار واژه حائر در احادیثی از امام صادق(ع) درباره محوطه محصور پیرامون بنای مرقد امام حسین، به کار رفته است. کمترین اندازه برای تعیین حائر محدوده ای به قطر ۲۲ متر گفته شده است. شخص مسافر می تواند در حائر حسینی نمازش را کامل بخواند.
حائر در لغت به معنای سرگردان و متحیر است. به مکان گودی که وسط آن صاف و اطرافش بلند است و آبِ جمع شده در آن راه خروج ندارد نیز حایر می گویند. حائر از نامهای سرزمین کربلا نیز هست. اشخاص منسوب به این مکان، حائری یا حایری خوانده می شوند.
درباره سبب نامگذاری حرم حسینی به حائر و رواج این واژه، چند قول مطرح شده است؛ از جمله: پس از فرمان متوکل عباسی (۲۳۲ـ۲۴۷) مبنی بر ویران کردن بنای روی قبر و آب بستن به قبر، آب نزدیک قبر ایستاد و آن را فرا نگرفت (حارَ الماء) و ازاین رو این مکان به حائر شهرت یافت. برخی این وجه را نپذیرفته اند؛ زیرا طبق احادیث امام صادق(ع)، پیش از زمان متوکل به این مکان حائر گفته شده است. دوم آنکه در اوایل قرن دوم، پیرامون محوطه مرقد مطهر دیواری بنا شد و به نظر می رسد ایجاد این حصار، احتمالاً در دوره امویان، برای آن بود که بازرسی زائران حرم سهل تر باشد. وجه سوم شهرت واژه حائر را آن دانسته اند که کاربرد این کلمه رمزگونه، از حساسیت بنی امیه درباره زائران حرم حسینی می کاست و با معنای لغوی واژه هم مطابقت داشت.