ساتراپی

معنی کلمه ساتراپی در لغت نامه دهخدا

ساتراپی. ( اِخ ) ساتراپیلا در اصطلاح یونانیان یکی از بیست ایالت شاهنشاهی هخامنشی و یکی از 72 بخش حکومت سلوکیان است. در تشکیلات سلوکیان هر ساتراپی بچند قسمت میشد وهر قسمت را اِپارخی و رئیس چنین قسمت را ایارخ می نامیدند. گاهی ایارخ را هم ساتراپ میگفتند. رجوع به ایران باستان ج 2 ص 1470 و ج 3 ص 2092 و ج 3 ص 2102 شود.

جملاتی از کاربرد کلمه ساتراپی

استروتاس یک ساتراپ هخامنشی بود که برای مدت زمان کوتاهی در جنگ قرنتیان نقش داشت . در سال ۳۹۲ پ.م ، او توسط اردشیر دوم اعزام شد تا فرماندهی ساتراپی سارد را به عهده بگیرد و جایگزین تیروز شود تا یک سیاست ضد اسپارت را دنبال کند. بر این اساس، استروتاس به سرزمینی که تحت کنترل اسپارتها و متحدانشان بود حمله کرد و باعث شد اسپارتها به فرمانده خود تیبرون در منطقه دستور دهند، فعالیت تهاجمی را علیه استروتاس آغاز کند. برای مدتی حملات تیبرون موفقیت آمیز بود، اما سرانجام استروتاس موفق شد در یکی از لشکرکشی های خود کمین کند و پیش از آنکه سواره نظامش نابود بشود، در جنگ تن به تن تیبرون را کشته و بقیه نیروهای ارتش اسپارت را منهدم کند سایر افراد بازمانده ارتش اسپارت به شهرهای اطراف فرار کردند.
از پیشینه بسوس اطلاعات زیادی در دست نیست، جز اینکه وی عضوی از خاندان هخامنشی بوده‌است. در دوران پادشاهی داریوش سوم (حک. ۳۳۶–۳۳۰ پ. م)، بسوس به عنوان ساتراپ باختر که یک ساتراپی مهم در بخش شرقی امپراتوری بود انتخاب شد. سرزمین باختر که از حدود ۵۴۰ پیش از میلاد تحت فرمانروایی هخامنشیان اداره می‌شد، یک ناحیه آباد و پرجمعیت بود و همان‌طور که یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد، کشاورزی، تجارت، بازرگانی و صنایع دستی در این منطقه رونق فراوانی داشت. به نظر می‌رسد که منصب «ساتراپ باختر» معادل مقام «نایب پادشاه شرق» بوده‌است.
در سال ۴۷۹ قبل از میلاد آرتاباز یکم ساتراپی جدید را فریگیه هلسپونت نام گذاشت. او اولین ساتراپ رسمی دودمان فاراناکیان بود. این لقب تا زمان فتوحات اسکندر مقدونی به پسران او می‌رسید.
زمانی نظریه اینکه باختر جزو امپراتوری مادها بوده توسط ای. هرزفیلد پیشنهاد شد. در قرن ۶ پیش از میلاد باختر توسط کوروش به امپراتوری هخامنشی ضمیمه شد و همراه با مرگوش دوازدهمین ساتراپی هخامنشیان را تشکیل داد. پس از اینکه داریوش سوم توسط اسکندر بزرگ شکست خورد و در هرج و مرج بعدی کشته شد، قاتل وی بسوس، ساتراپ باختر، سعی کرد نقشه استقلال باختر را در ساتراپی خود سازمان دهد اما توسط دیگر جنگ سالاران اسیر شده و به اسکندر تحویل داده شد.
ساتراپی بزرگ آسورستان در روزگار اشکانیان به چند ساتراپی کوچکتر تقسیم می‌شد چهار تا از این ساتراپی‌ها این‌ها بودند: خاندان آبگاری اسروئن، ساتراپان آدیابن، ساتراپان هترا و ساتراپان میشان. در پایان روزگار اشکانی اسروئن ابتدا به یک کلاینت رومی تبدیل شد و سپس یکپارچه به چهر یک کلونی رومی درآمد.