خائوس
معنی کلمه خائوس در فرهنگ فارسی
معنی کلمه خائوس در دانشنامه عمومی
نقش مایه نبرد با خائوس در همهٔ این افسانه ها دیده می شود که حاکی از مبارزهٔ یک خداوند دلاور با هیولای آشوب و بی سامانی و هرج و مرجی ( اغلب در قالب یک مار یا اژدها ) است. لفظ مذکور در دین های باستانی خاور نزدیک به مفهوم های مشابه بسط یافته است. این مفهوم نخستین بار در آثار هزیود، شاعر مشهور یونانی مطرح شده است، اما احتمال دارد که هزیود این مفهوم را از بابل باستان گرفته باشد.
در افسانه های یونان در ابتدای آفرینش خلاء یا خائوس به وجود آمد یا در واقع به وجود نیامد، زیرا خائوس چیزی نیست که وجود داشته باشد یا نداشته باشد. البته در آن دسته از داستان هایی که خائوس دارای شخصیت است احتمالاً این برداشت می شود که وجود او چیزی نزدیک به وجود خدا بوده باشد ( یعنی وجود دارد ولی جسم ندارد ) . از خائوس زمین یا گایا به وجود آمد بعد به ترتیب تارتاروس که دنیای زیرین است و اروس یا شهوت از خلاء به وجود آمدند. دیگر خدایان به وجود آمده از خائوس عبارتند از تاریکی یا اربوس و الههٔ شب یا نوکس، و اما از ازدواج آن ها همرا ( روز ) و روشنایی یا آیتر متولد شدند. از ازدواج گایا و اورانوس یا همان آسمان نخستین ایزدان پدید آمدند: تایتان های غول آسا، سیکلوپ ها و سه هکاتونکایر ( غولانی که هر یک صد دست و پنجاه سر داشتند ) . وقتی اورانوس آن ها را در جهان زیرزمینی به بند کرد، گایا جوان ترین تیتان، یعنی کرونوس را واداشت که پدرش را اخته کند و قدرت را برباید.
خائوس منبع الهامی برای نام گذاری سیستم خاصی در ریاضی شده که گاه به صورت آشوبی هم برگردانده شده است.
در تئوگونیای هزیود، هرج و مرج اولین چیزی بود که وجود داشت: «ابتدا آشوب به وجود آمد» ( یا بود ) ، بعدتر ( به واسطه آشوب ) گایا، تارتاروس و اروس به وجود آمدند. [ الف] از نظر هزیود، خائوس، مانند تارتاروس در مکانی دور و تاریک بود، در آن سوی جایی که تایتان ها زندگی می کردند، و مانند زمین و اقیانوس و هوای فوقانی می توانست تحت تأثیر رعد و برق زئوس قرار گیرد.
جملاتی از کاربرد کلمه خائوس
به روایت هزیود، اروس در آغاز زمان، پس از خائوس (خلاء) و همراه تارتاروس و گایا زاییده شد. اروس بود که سبب ازدواج پدر و مادر اولیه، یعنی اورانوس و گایا شد و بر ازدواج اعقاب آن‌ها، یعنی خدایان و نهایتاً انسان‌ها، نظارت کرد. در این روایت، اروس صرفاً مظهر قدرت زایندگی که در موجودات زنده حلول می‌کند و سبب تولید مثل می‌شود نیست، بلکه مقدم بر آفرودیته (الههٔ عشق) نیز هست.