شاه بیت

افتخار قبیلهٔ آدم شاه بیت قصیدهٔ ایام

گفته شد که ماده با پیوند خود با روح این جهان محسوس را پدیدمی‌آورد، پس هر پدیده‌ای در این جهان دارای نیمه‌ای ماورایی و نیمه‌ای زمینی است. حتی گیاهان نیز به زعم فلوطین دارای این دو نیمه‌اند، پس همه جهان محسوس دارای حظی از روح و حظی از زندگانی است و انسان شاه بیت غزل موجودات عالم است. «ما پیش از این شدن در آنجا بودیم، آدمیان دیگری بودیم، بعضی از ما خدا بود و روح محض بود و عقل بود، با کل هستی پیوسته بودیم، اجزای جهان معقول بودیم… امروز به آن آدمیِ بالایی آدمیِ دیگری اضافه شده‌است، این آدمیِ دیگر که می‌خواست موجود باشد ما را یافت و همچون جامه‌ای ما را دربرگرفت… بدین ترتیب ما دو آدمی شدیم». با این بیان انسان دو آدمی است، یکی ماورایی و دیگری اسیر تخت بند تن.

نظم این بیت اگرچه تقطیع است شاه بیت است بس بلند و متین

درگاه شاه بیت حرم‌کرد و خلق را از هر وطن به خدمت بیت‌الحَرم ‌کشید

تو شاه بیت دفتر حسنی و معنیت خلق جمیل و خوی خوش و صورت نکو

دل مقدست آن شاه بیت معمورست که هست معنی آفاق وانفسش مفهوم

جهان به معنی و صورت نمی‌تواند جست دو شاه بیت چنین در قصیدهٔ عالم

محرران سخن، شاه بیت ابرویند ز روی نسخه تشریح، روی عالم را

خط مشگین چیست گرد عارض گلگون او شاه بیت دفتر حسن و وفا مضمون او

صفه فرهنگم از ایوان فطرت تخت گاه شاه بیت طبعم از دیوان فکرت انتخاب

چنین از یاری کلک جوانبخت نشیند شاه بیت فکر بر تخت