قاضی نورالله شوشتری
معنی کلمه قاضی نورالله شوشتری در دانشنامه اسلامی
عالم جلیل القدر، سید قاضی نور الله شوشتری در خاندانی روحانی و صاحب نفوذ دینی به دنیا آمد. پدر او سید شریف از علمای بزرگ اسلام و از شاگردان شیخ ابراهیم قطیفی بود. جد او سید نور الله نیز از علمای شیعه و بزرگان سادات شوشتر و مورد احترام مردم بود. برادرانش میر اسماعیل، میر قطب الدین و میر محسن، هر سه از شاگردان پدر خود و متبحر در علوم عقلی و نقلی بودند.عالمانی که مداومتشان بر ادعیه و مستحبات زبانزد همه بوده و در درک مطالب علمی، هر یک شهره زمان خویش بوده اند. علاوه بر این، عموی قاضی نور الله و فرزندان او نیز از جمله عالمان وارسته دین بوده اند.قاضی نور الله دارای ۵ پسر بود که همگی از اهل علم و دنباله رو پدر در کسب معارف بودند. در کتب تراجم شرح حال آنان با ذکر تالیفات و کراماتشان مفصلا بیان شده است. فرزندان قاضی نیز مانند او طبع شعری قوی داشته و به ادبیات فارسی و عربی تسلط داشتند و این علاوه بر علوم عقلی و نقلی است که از اساتید بزرگوار خود کسب کرده بودند.
زندگی علمی
قاضی نورالله در مشهد مقدس در درس علامه محقق مولا عبدالواحد شوشتری حاضر شد و بیشترین بهره علمی خویش را در زمینه های فقه، اصول، کلام و حدیث و تفسیر از او کسب نمود او از محضر مولا محمد ادیب قاری تستری، ادبیات عرب و قرآن کریم
اصحاب تراجم نقل کرده اند که قاضی نور الله اولین عالمی بود که در هند اظهار تشیع کرد و دعوت به تشیع نمود و با علمای مخالف جلسات مناظره تشکیل داد.
منصب قضاوت
...
[ویکی اهل البیت] قاضی شهید سید نورالله بن شرف الدین مرعشی حسینی شوشتری (۹۶۵ - ۱۰۱۹) از عالمان شیعی قرن دهم هجری در هند است . دو اثر مشهور او یکی کتاب مجالس المومنین با موضوع سرگذشت نامه علما و دیگری احقاق الحق در موضوع اثبات حقانیت شیعه است.
قاضی نوراله، سال 956 هـ ق، در شوشتر، در خانواده اهل علم بدنیا آمد. نسب او به واسطه سلسله نورانی سادات مرعشی به امام زین العابدین علیه السلام می رسد. او فرزند شریف الدین بن ضیاءالدین نورالله بن محمد شاه بن مبارزالدین بن الحسین جمال الدین بن نجم الدین ابی علی محمود... است».
پدرش سید شریف الدین از علمای بزرگ و متبحر در علوم نقلی و عقلی عصر خود و از شاگردان شیخ فقیه ابراهیم بن سلیمان قطیفی به شمار می رفت. سید شریف دارای تألیف در زمینه های گوناگونی است که از جمله می توان کتب ذیل را نام برد: رساله حفظ الصحه فی الطّب، رساله فی اثبات الواجب تعالی، رساله فی شرح الخطبه الشقشقیه، رساله فی الانشاءآت والمکاتیب، رساله فی علم البحث والمناظره و تعلیقه علی شرح التجرید.
اجداد قاضی نورالله به نجم الدین محمود حسینی مرعشی آملی که از آمل به شوشتر هجرت کرد بازمی گردد. قاضی نورالله در «مجالس المؤمنین» پیرامون زمینه علنی شدن تشیع در این دیار را با حضور این سید جلیل القدر چنین می آورد: «...تحقیق عقیده اهل خوزستان بر وجهی که از دیگر کتب به نظر قاصر رسیده آن است که در زمان امویه و عباسیه اکثر اهل خوزستان معتزلی بوده اند و در اوائل مأه ثامنه (قرن هشتم) سید اجل امیر نجم الدین محمد الحسینی المرعشی الآملی از دارالمؤمنین آمل به شوشتر آمد و دختر سید عزالدوله را که نقیب سادات حسنی آن دیار بود در حباله نکاح خود درآورده و در آنجا اقامت فرمود و مردم آن دیار را هدایت و ارشاد فرمود. جمعی که دل های ایشان مستعد هدایت بود مستبصر گردیدند و...».
قاضی نورالله همواره به پیوند خود به این سلسله نورانی افتخار می کرد و در لابلای آثارش آن را به ظهور می رساند.
قاضی نورالله،کتب اربعه، کتب فقه، اصول، کلام و ریاضیات را نزد پدر آموخت سپس در سال 979 ق راهی مشهد مقدس شد.
او در مشهد مقدس در درس علامه محقق مولا عبدالواحد شوشتری حاضر شد و بیشترین بهره علمی خویش را در زمینه های فقه، اصول، کلام و حدیث و تفسیر از او کسب نمود او از محضر مولا محمد ادیب قاری تستری، ادبیات عرب و تجوید قرآن کریم را فراگرفت و در ادامه تحصیل از بزرگانی اجازه روایت کسب کرد. از آن میان می توان به مولا عبدالرشید شوشتری فرزند خواجه نورالدین طبیب (مؤلف کتاب «مجالس الامامیه» در اعتقادات) و همچنین مولا عبدالوحید تستری اشاره کرد.
قاضی در سال 993 ق روانه هند گشت و به قصد شهر «آگره» از شهرها و روستاهای دیگر گذشت. زمانی که او به دیار هند گام نهاد هندوستان آرام ترین روزگار خود را در تاریخ سپری می کرد و شاید این آرامش به روحیه اکبرشاه بازمی گشت که در آن زمان بر آن سرزمین حکمرانی می کرد. «اکبرشاه نوه بابر از نسل تیمور پسر همایون شاه در چهارده سالگی به سلطنت رسید و لیاقت و درایت بیکرانی از خود نشان داد و ممالک گجرات، بنگاله و کشمیر و سند را به تصرف خود درآورد و سلطنتی بزرگ تشکیل داد و شهرها و آبادی های بی شماری را بنیان نهاد اکبرشاه گذشته از این که علاقه زیادی به عمران و آبادی داشت و عنایت خاصی به مسائل فلسفی داشت اما عقیده چندان محکمی نسبت به دین خاصی نداشت. همین نگرش اکبرشاه به دین موجب گشته بود که اکبرشاه به فکر ارائه دینی مشترک از کل ادیان افتاده و سپس هندوستان محل زندگی ملحدین گردد. قاضی نورالله شوشتری به هنگام ورود به آگره، نزد ابوالفتح مسیح الدین گیلانی طبیب حادق ایرانی و شاعر بزرگ رفت. مسیح الدین گیلانی بعد از فراگیری علوم و فنون در سال 983 وارد هندوستان شد و به خاطر قابلیت و استعداد خویش در زمره مقربان اکبرشاه درآمد».
[ویکی فقه] قاضی نور الله شوشتری که نسبش به واسطه سلسله نورانی سادات مرعشی به امام زین العابدین ـ علیه السّلام ـ می رسد «فرزند شریف الدین بن ضیاء الدین نور الله بن محمد شاه بن مبارز الدین بن الحسین جمال الدین بن نجم الدین ابی علی محمود ... است» اجداد قاضی نورالله به نجم الدین محمود حسینی مرعشی آملی که از آمل به شوشتر هجرت کرد باز می گردد.
جملاتی از کاربرد کلمه قاضی نورالله شوشتری
اسکومحله محل سکونت طایفه اسکی یکی از طوایف قوم طبری میباشد. ثعالبی نخستین بار در قرن چهارم از طایفه اسکی به عنوان طایفهای لاریجانی سخن به میان آورده است و از شخصی به نام ابوبکر الاسکی لارجانی یاد کرده است. به گزارش قاضی نورالله شوشتری در کتاب مجالسالمؤمنین مردم آمل را طبری میگویند و نسبت ایشان به غیر از طبری اندک است.
در پاسخ به این ردیه، عالمان شیعه کتابهای بسیاری نگاشتهاند که یکی از آنها کتاب احقاق الحق قاضی نورالله شوشتری است که به واسطه آن کشتهشد. شیوه نگارش کتاب اینگونه است که قاضی ابتدا عین گفتار علامه حلی را میآورد و بعد از آن، به گفته و نقد روزبهان اشاره میکند و آن گاه به داوری نشسته و نظر خویش را میآورد.
آثار او جنبه علمی فقهی و ادبی داشت. گفته شده قاضی نورالله شوشتری اولین کسی است که فرهنگ شیعی را در هند رواج داده بود.