معنی کلمه فاصبر در دانشنامه اسلامی
صبر (۱۰۳ بار)ف (۲۹۹۹ بار)
حبس. امساک. در اقرب آمده «صبر الدابة حبسها بلا علف» راغب امساک در تنگی گفته است . صبر: خویشتن داری و حبس نفس است بر چیزیکه شرع و عقل تقاضا میکند، یا از چیزی که شرع و عقل از آن نهی میکند. به حسب اختلاف موارد نام آن فرق میکند اگر خویشتن داری در مصیبت باشد آن را صبر در جنگ باشد شجاعت نامند ضد آن جبن است. اگر در پیش آمد باشد آن را سعه صدر گویند. اگر در امساک از سخن باشد کتمان نامند. (راغب) در اقرب از کلیات اضافه کرده: اگر در امساک نفس از فضول مال باشد آن را عفت و قناعت گویند. در مجمع و مفردات گوید: در حدیث، ماه رمضات را شهر الصبر فرموده است مه از روزه نوعی حبس و منع نفس است... . این صبر همان سعه صدر و استقامت در راه حق است. . اصطبار: خویشتن را وادار کردن به صبر است . مصابره:را غلبه در صبر گفتهاند (کشاف -اقرب) . گفتهاند: یعنی ای اهل ایمان در راه خدا صبر کنید و به دشمنان در صبر بر جهاد غلبه کنید و از آنها صابرتر باشید و سر حدات خویش را حفظ کنید بنابرآن که «رابِطُوا» به معنی مرابطه باشد. ولی معنی جانع و واسع آیه در «ربط» گذشت. در تفسیر عیاشی از حضرت صادق علیه السلام نقل است «... اِصْبِرُوا الْفَرائِضِ وَ صابَرُوا عَلَی الْمَصائربِ وَ رابِطُوا عَلَی الْاَئِمَّةِ» روایات دیگری نیز در همان کتاب و مجمع و غیره نقل شده است. صبّار: مبالغه است به معنی شدید الصبر. راغب گوید: آن به کسی گفته میشود که نوعی تکلّف و مجاهدت (در صبر) داشته باشد. . یعنی هرآن که دارای مجاهدت در صبر و بسیار حق شناس باشد برای او در این گفتار آیات و عبرتهائی است. این کلمه چهار بار در قرآن آمده و همه در قالب آیه فوق. * ، . مراد از صبر خویشتن داری است سبب توفیق دو چیز است: توجّه به خداو استمداد از ساحت حق و استقامت و ثبات در کار. در بعضی روایات صبر روزه معنی شده است در تفسیر عیاشی از اباعبداللّه علیه السلام نقل فرمود:صبر روزه است. و از ابی الحسن علیه السلام نقل کرده «ایصَّبْرُ الصِّوْمُ. اذا نَزَلَتْ بِالرَّجُلِ الشِّدَّةُ اَمِ النّازِلَةُ فَلْیَصُمْ» قال: اللّهُ یَقُولُ «اِسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلوةِ الصَّبْرُ الصَّوْمُ». به نظر میآید:منظور از روایت بیان مصداق باشد نه انحصار واللّه العالم. * . راغب از ابو عبیده نقل کرده: صبر در آیه به معنی جرئت است و آن لغتی است در صبر. در مجمع فرموده: آن عقیده حسن و قتاده است و علی بن ابراهیم آن را از حضرت صادق علیه السلام نقل کرده. * . راغب آن را انتظار معنی کرده. یعنی منتظر حکم خدا باش که بر له تو و علیه کفّار حکم کند. در وجه آن گفته: چون انتظار از صبر منفک نیست بلکه آن نوعی صبر است.