معنی کلمه عالم ذر در دانشنامه اسلامی
در قرآن کریم به مسئله عالم ذر اشاره شده است. در سوره اعراف چنین آمده است:«و اذ اخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم و اشهدهم علی انفسهم الست بربکم قالوا بلی شهدنا ان تقولوا یوم القیامة انا کنا عن هذا غافلین• او تقولوا انما اشرک آباؤنا من قبل و کنا ذریة من بعد هم افتهلکنا بما فعل المبطلون• و کذالک نفصل الایات و لعلهم یرجعون.»«ای پیامبر! به خاطر بیاورید هنگامی که پروردگارت از پشت و صلب فرزندان آدم نسل آنان را برگرفت و آنان را گواه بر خویشتن ساخت و فرمود: «آیا من پروردگار شما نیستم؟» گفتند: «آری گواهی می دهیم» چنین کرد تا مبادا روز قیامت بگویید ما از پیمان فطری توحید بی خبر بودیم یا بگویید پدرانمان پیش از ما شرک ورزیدند ما هم فرزندانی پس از آنان بودیم (و چاره ای جز پیروی از آنان نداشتیم). آیا ما را به آنچه باطل گرایان انجام داده اند مجازات می کنی؟ البته این گونه آیات را مشروحاً بیان می کنیم باشد به سوی حق بازگردند.»
← نکات موجود در آیه
عده ای از محدثین معتقدند که آن مرحله ای را که خداوند از انسان ها بر خویشتن گواه گرفت مرحله خلقت ارواح قبل از اجساد است. و دلیل آن ها اخباری است که در خلقت ارواح قبل از اجساد وارد شده است.مرحوم صدوق همین قول را اختیار کرده و اخباری را نیز در این زمینه بیان داشته است.
← حدیث اول
بیشتر محدثین که غالب آن ها از حشویه عامه هستند، معتقدند که خداوند فرزندان آدم را تا پایان دنیا به صورت ذرات کوچک از ذریه پشت آدم خارج نمود و فضا را پر کردند در حالی که دارای عقل و شعور و قادر به تکلم و سخن گفتن بودند، خداوند آن ها را مخاطب قرار داد و بر وحدانیت خود اقرار و اعتراف گرفت.
← دیدگاه فخر رازی
...
[ویکی شیعه] عالَم ذَرّ یا عالم اَلَسْت یا عالم قالوا بَلیٰ یکی از جهان های آفرینش است که در قرآن و روایات به آن اشاره شده است. بر این اساس و تفسیر رایج میان اندیشمندان اسلامی، این عالم که مربوط به دوران پیش از خلقت آدم و یا همزمان با خلقت اوست، عالمی بوده که در آن تمام انسان هایی که مقدر بوده تا روز قیامت به دنیا بیایند به صورت ذرّه و به تعبیر بعضی از روایات به شکل مورچه در آنجا گرد آورده شدند.
در این عالم، از آنها پیمانی بر توحید و ربوبیت خدا و نبوت پیامبران از جمله پیامبر اسلام(ص) و ولایت اوصیا، از جمله ولایت امیر المؤمنین(ع) گرفته شد و سپس آن افراد که به صورت ذره بودند از بین رفتند و یا به جایگاه اولی خود بازگشتند. دیدگاه های دیگری نیز در مورد این عالم ارائه شده است.
بیش از ده آیه در سوره های قرآن آمده است که گفته شده به عالم ذر اشاره دارد. این آیات عبارتند از: