طبقات الصوفیه
معنی کلمه طبقات الصوفیه در دانشنامه آزاد فارسی
تألیف ابوعبدالرحمن سُلَمی، کتابی به عربی در عرفان. سلمی در خاتمۀ این کتاب می آورد که آن را در پنج طبقه از طبقات صوفیه، و هر طبقه را در ذکر بیست شیخ، و کم یا بیش، بیست حکایت از هر شیخ تدوین کرده است، اما نسخۀ چاپی آن، مشتمل بر ذکر ۱۰۴ شیخ است. به عنوان متمم این کتاب، رساله ای دیگر با نام ذکرالنِّسْوَة المتعبِّدات الصّوفیات نوشت و در آن از ۸۴ زن صوفی یاد کرد. این هر دو کتاب، مُنْضَم به هم یا جداگانه به چاپ رسیده اند. نیز ← طبقات الصوفیه (۱)
طبقات الصوفیه (فارسی). طَبَقاتُ الصُّوفیّه (۱)
املای خواجه عبدالله انصاری، کتابی به فارسی، در عرفان. نیمی از این کتاب نقل آزاد و تحریرگونۀ طبقات الصوفیۀ عبدالرحمن سُلَمی است که انصاری در مجالس ذکر و درس بازگفته و یکی از حاضران آن را تدوین کرده است. و نیمۀ دیگر حاصلِ ذوقِ خود او یا برگرفته از دیگر کتب صوفیان است. این کتاب هم در شناخت رجال تصوف و هم شماری از آداب و معارف آنان حائز اهمیت است. بارها به چاپ رسیده و چاپی معتبر از آن به تصحیح محمد سرور مولایی منتشر شده است.
معنی کلمه طبقات الصوفیه در دانشنامه اسلامی
در «طبقات الصوفیة» علاوه بر نقد و نظر و تفسیر و تحلیل احوال و اقوال مشایخ و غیر از مناجات های خواجه عبدالله انصاری، فصل های مستقل دیگری وجود دارد که در آن، اصول نظرات و آرا و عقاید وی، به تفصیل بیان شده و به این ترتیب این کتاب به صورت مأخذی عمده، اساسی و معتبر برای شناخت اندیشه های معنوی و عرفانی او تبدیل شده و ارزش «طبقات الصوفیة» را چند برابر کرده است.
متأسفانه در منابع موجود، به سال یا سال هایی که پیر هرات، «طبقات» را بر مریدان املا می فرموده است، اشارتی وجود ندارد؛ حال آنکه دوره های تفسیر خواجه عبدالله انصاری و سال های آن، حتی سوره ها و آیات را با سالی که در آن پیر هرات به تفسیر آنها پرداخته است، قید کرده اند .
تصحیح و مقابله کتاب، توسط دکتر محمدسرور مولایی صورت گرفته است.
در این کتاب، صوفیان به شش طبقه تقسیم شده اند. در هر طبقه، نام و نشان گروهی از شخصیت های عرفانی و صوفی و سخنانی تأمل برانگیز از آنها نقل شده است. طبقه اول، با ابوهاشم صوفی آغاز شده که اولین شخصیتی بوده که در تاریخ تصوف و عرفان اسلامی، صوفی نامیده شد و طبقه ششم، با ابوعلی دقاق پایان یافته که در سال 405ق، درگذشته است. بعد از این شش طبقه، فصلی تحت عنوان «فصل فی المعرفة و التوحید» آمده است.
[ویکی نور] طبقات الصوفیه (للسلمی). طبقات الصوفیة و یلیه ذکر النسوة المتعبدات الصوفیات، اثر ابوعبدالرحمن محمد بن حسین سلمی، با تحقیق و تعلیق مصطفی عبدالقادر عطا، کتابی است در شرح حال صوفیه، به زبان عربی، مربوط به حدودا اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری.
کتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و اسامی افراد، در پنج طبقه، تنظیم شده است.
نویسنده در پرداختن به ذکر نام هر شخص، ابتدا شناسنامه فرد را می آورد؛ زیرا وی در چند سطر نام و کنیه و لقب فرد را درج کرده و سپس محل تولد یا اقامت و محل وفات و مسافرت های وی را آورده است. وی همچنین به وضعیت سلوکی و روحی او اشاراتی می کند؛ مانند اینکه آن فرد با کدام یک از مشایخ صحبت داشته، شاگرد چه کسی بوده و چه کسانی شاگرد او بوده اند و نیز اینکه به کدام یک از شعب تصوف مثل ملامت، فتوت، معرفت و... تعلق داشته یا اینکه دارای چه خصوصیات روحی بوده اند
در مقدمه محقق، ضمن اشاره به اهمیت موضوع مورد بحث کتاب، شرح حال مختصری از نویسنده ارائه گردیده و سپس، اقدامات تحقیقی صورت گرفته در مورد کتاب، توضیح داده شده است
در مقدمه نویسنده، به اسم و موضوع کتاب، اشاره گردیده است
[ویکی نور] طبقات الصوفیه (مناوی). طبقات الصوفیة
طبقات الصوفیة، تألیف زین الدین محمد عبدالرئوف مناوی (1021-952ق)، مجموعه ای پنج جلدی است که در جلد اول تا سوم «الطبقات الکبری»، با نام «الکواکب الدریة فی تراجم السادة الصوفیة» و در جلد چهارم «الطبقات الصغری»، با نام «إرغام أولیاء الشیطان بذکر مناقب أولیاء الرحمن» ذکر شده است. کتاب توسط محمد ادیب الجادر تحقیق و تصحیح شده است.
کتاب مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و متن اصلی است. در متن سه جلد اول کتاب پس از هشت باب در سیره پیامبر اکرم(ص)، شرح حال اولیای الهی و صوفیان در یازده طبقه به ترتیب حروف الفبا ذکر شده است. جلد چهارم کتاب مشتمل بر مقدمه ای مجزا و کلیاتی در شش باب (در ترغیب به حب اولیای الهی و رد بر منکرین آنها و نیز 59 اصل در علم تصوف) و پس از آن شرح حال اعلام تصوف به ترتیب حروف الفباست. تمام جلد پنجم به فهارس اختصاص یافته است.
محقق اثر در مقدمه اش پس از ذکر توضیحاتی درباره تصوف و تأکید بر اینکه تصوف - که بسیاری آن را خیر محض و دیگران آن را شر و وبال بر امت دانسته اند - جزو جدانشدنی از تاریخ امت اسلامی است، خاطرنشان کرده است که در گذشته محققین از توجه به آثار صوفیان پرهیز می کردند تا جایی که پرداختن به آثار آنها ننگی برای صاحبش بود. وی سپس مقدمه اش را در دو بخش ارائه کرده است: در بخش اول زندگی نامه و آثار نویسنده به قلم فرزندش با نام «إعلام الحاضر و البادی بمقام والدی الشیخ عبدالرئوف المناوی الحدادی» و در بخش دوم، مباحث کتاب و چگونگی تحقیق آن مطرح شده است.
نویسنده، مقدمه را با این عبارت آغاز کرده که کرامت، «ظهور امر خارق عادت به دست ولی خدا، مقرون به طاعت و عرفان، بدون ادعای نبوت است. کرامت برای دلالت بر صدق و فضل یا قوت یقین صاحبش یا مانند آن است». وی کرامت را امری جایز دانسته که به حسب نصوص قرآنی و روایات نبوی واقع شده است. پس از آن هفت دلیل معتزله بر انکار کرامات اولیای الهی را ذکر کرده و یک به یک پاسخ داده است. نویسنده، معتقد است که کرامات، انواع فراوانی دارد و به بیست نوع از آنها اشاره کرده که زنده کردن مردگان، شکافتن و خشک شدن دریا و اخبار از غیب از آن جمله است. پس از آن دلائلی بر کرامت اولیا ذکر و سپس در خاتمه بر این نکته تأکید کرده که برخلاف عقائد برخی کرامیه، ولی خدا به درجه نبی نخواهد رسید و با رسیدن به کمال ولایت - برخلاف آنچه اهل الحاد و اتحاد ادعا کرده اند - تکالیف از او ساقط نمی شود.
اولین باب کتاب با ذکر سیره رسول الله(ص) از ولادت تا وفات ایشان آغاز شده است. ذکر نسب آن حضرت تا معدّ بن عدنان و خلاصه ای از شرح حال و حوادث حیات آن حضرت در این باب ذکر شده است. پس از آن تا باب هشتم کتاب، صفات ظاهری و باطنی، معجزات، خصائص، سخنان، ادعیه و وفات آن حضرت بیان شده است.
جملاتی از کاربرد کلمه طبقات الصوفیه
ابراهیم نصرآبادی در نیشابور به دنیا آمد و در قریه نصرآباد اصفهان خانقاهی داشت که تاکنون باقی و به تکیه میان ده نصرآباد معروف است. استادش ابراهیم بن شیبان بود و شبلی و واسطی را نیز دیده بود و با ابوعلی رودباری و مرتعش و ابوبکر طاهر ابهری و مشایخ نیشابور مصاحبت داشت. او را مرید شبلی نیز دانسته‌اند. ابوعبدالرحمن محمد بن حسین سلّمی، که آثار مهمی چون حقایق التفسیر و طبقات الصوفیه را تألیف کرده‌است، مرید او بود و از دست وی خرقه پوشید.
خواجه عبدالله انصاری در طبقات الصوفیه در شرح احوال ابوعلی رودباری چنین گفته‌است: