راستگویی. ( حامص مرکب ) راستگوئی. عمل راستگو. صَدیق و راستگو بودن. گفتن حرف راست و درست. مقابل دروغگویی. صداقت. صدق : و همه پیغامبران را به راستگویی داری. ( منتخب قابوسنامه ص 15 ). ترا بسیار خصلت جز نکوییست بگویم راست مردی راستگوییست.نظامی.فسونگر در حدیث چاره جویی فسونی به ندید از راستگویی.نظامی.وحشی دیوانه ام در راستگویی ها مثل خواه ره از من بگردان خواه رو از من بتاب.وحشی بافقی ( از ارمغان آصفی ).
معنی کلمه راستگویی در فرهنگ فارسی
عمل راستگو . صدیق و راستگو بودن
معنی کلمه راستگویی در دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] راست گویی از اعمال نیکوی انسانی و نزد دین و خرد از جایگاه ویژه ای برخوردار است. فطرت پاک انسان ایجاب می کند که آدم سالم و متعادل، دل و زبانش یکسو و هماهنگ باشد، ظاهر و باطنش یکی باشد و آنچه را باور دارد بر زبان جاری کند. راست گویی، واجب و از خصلت های برجسته مؤمنان است که در آیات و روایات فراوانی بر آن تاکید شده است. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید: هرکس زبانش راست بگوید، عملش پاکیزه می شود. اسلام دینی فطری است و راستی نیز خواست فطرت است، پس این دو پیوندی ناگسستنی دارند و در روایات اسلامی با تعابیر گوناگونی بر راست گویی مسلمانان تاکید شده و آن را از اصول ایمان و تدیّن به حساب آورده اند.رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلّم) می فرماید: «الصّدْقُ مُبارَک وَ الکِذْبُ مَشْؤُومٌ؛ راستی، مبارک و دروغ نامیمون است.»امیر مؤمنان (علیه السّلام)، راست گویی را قوی ترین پایه ایمان، ملاک دین و الهام از سوی خدا دانسته، می فرماید: «اَلصدقُ اقوی دَعائِمِ الایمانِ؛ راستی قوی ترین رکن ایمان است.» «شَیْئانِ هُما مِلاکُ الدّین؛ الصِّدْقُ وَ الْیَقینُ؛ دو چیز ملاک دین است؛ راستی و یقین.» «اِذا اَحَبَّ اللهُ عَبْداً الهَمَهُ الصِّدقَ؛ وقتی خدا بنده ای را دوست بدارد، راستی را به او الهام می کند.»حضرت صادق (علیه السّلام) نیز می فرماید: «اِنَّ اللهَ لَمْ یَبْعَثْ نبیًّا اِلّا بِصدقِ الْحَدیثِ وَ اداء الاَمانَةِ اِلَی البَرِّ وَ الفاجِرِ؛ خداوند هیچ پیامبری برنینگیخت جز با راستی و امانت داری نسبت به نیکوکار و بدکار.»با این وصف اگر بگوییم راستی و درستی شالوده دین و ایمان را تشکیل می دهد و آن که از این خصلت زیبا و حیاتی برکنار باشد در واقع دین در او بی ریشه است، سخن گزافی نگفته ایم.امام صادق (علیه السّلام) به این حقیقت تصریح کرده می فرماید: «لاتَنْظُروُا الی طُولِ رُکُوعِ الرَّجُلِ وَ سجودِهِ، فَاِنَّ ذلِکَ شَئءٌ قَدِ اعْتادَهُ وَ لَو تَرَکَهُ استَوحَشَ لِذلِکَ ولکِنَ انْظُرُوا الی صدقِ حدیثهِ وَ اَداءِ اَمانَتهِ؛ (برای شناخت تدین افراد) به طولانی شدن رکوع و سجده او نگاه نکنید چرا که به آن عادت کرده و اگر ترکش کند، وحشت زده می شود، لیکن به راست گویی و امانت داری او توجه کنید.» آثار راست گویی آثار ارزنده هر پدیده ای بستگی به ارزش و اهمیت آن دارد و چون راستی از اهمیت بالایی برخوردار است، پیامدهای ارزشمند و نیکویی دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:الف ـ همراهی خدا: امام باقر (علیه السّلام): «اَلا فَاصْدُقُوا فَاِنَّ اللهَ مَعَ الصِّدْقِ؛ هان! راست بگویید که خدا با راستی است.»ب ـ پاکی کردار: امام کاظم (علیه السّلام): «مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَکی عَمَلُهُ؛ کسی که زبانش راست بگوید، کردارش پاک می شود.»ج ـ نجات و سلامتی: امیرمؤمنان (علیه السّلام): «عاقِبَةُ الصِّدقِ نَجاةٌ وَ سلامةٌ؛ فرجام راست گویی، نجات و سلامت است.»اگر انسان راست گو بود و به این وصف شناخته شد، مورد اعتماد مردم قرار می گیرد و آنان، سخن او را درست می شمارند و می پذیرند، در این صورت، اگر برای شخص صادق، گرفتاری پیش بیاید، امتیاز راست گویی، سبب نجات او می شود و از گرفتاری و خطر به سلامت می گذرد.البته در جایی که راست گویی خطر مهم تری برای او یا دیگران به بار می آورد، راست گفتن واجب نیست و در صورت امکان باید توریه کرد، گرچه راست گویی در هر حال مایه نیک فرجامی و نجات از عذاب الهی خواهد بود.د ـ بزرگی مقام: از امیر مؤمنان (علیه السّلام) روایت شده: «عَلیْکَ بِالْصِّدقِ، فَمَنْ صَدَقَ فی اَقوالِهِ جَلَّ قَدْرُهُ؛ بر تو باد به راست گویی، زیرا کسی که در گفتارش صادق باشد، مقام و منزلتش بزرگ می شود.»هـ ـ خیر دنیا و آخرت: علی (علیه السّلام) فرمود: «اَرْبَعٌ مَنْ اُعطِیهُنَّ فَقَدْ اُعطیَ خَیْرَ الدُّنیا و الاخرِةِ، صِدْقُ حَدیثٍ وَ اَداءُ اَمانَةٍ وَ عِفَّةُ بَطْنٍ وَ حُسْنُ خلقٍ؛ چهار چیز است، که به هر کس بخشیده شده باشد، به تحقیق خیر دنیا و آخرت به او بخشیده شده است: راست گویی، ادا کردن امانت، نگهداری شکم (از حرام و مشتبه) و خوش اخلاقی.»و ـ پاداش های اخروی: قرآن کریم می فرماید: «قالَ اللهُ هذا یومُ یَنفَعُ الصّادِقینَ صِدقُهُمْ، لَهُم جنّاتٌ تجری مِنْ تحتِها الانهارُ خالِدینَ فیها اَبداً، رَضِیَ اللهُ عَنهم و رَضوُا عَنْهُ، ذلِکَ الفَوزُ العظیم؛ خداوند می گوید: امروز روزی است که راستی راست گویان به آنها سود می بخشد، برای آنها باغ هایی (از بهشت) است که آب از زیر (درختان) آن جریان دارد و جاودانه و برای همیشه در آن می مانند، خداوند از آنها خشنود و آنها از خداوند خشنود خواهند بود و این رستگاری بزرگی است.»بنابراین آیه شریفه، آنان که مسؤولیت و رسالت خود را انجام دادند و در دنیا، در گفتار و کردار صادق بوده و جز راه صدق و درستی نپیمودند، از کار خود بهره کافی خواهند برد و به رستگاری بزرگ که خشنودی خدای سبحان است، دست خواهند یافت. راستگویی مذموم با همه قداست و ارزشی که راست گویی دارد، باید توجه داشت که گاهی راست گویی مایه دردسر، ضرر و فساد می گردد که از دیدگاه اسلام کاری نادرست و ممنوع است؛ زیرا در پاره ای از موارد بر اثر راست گویی، اسراری کشف می شود و در نتیجه، منشا درگیری، فتنه انگیزی و گاه منجر به قتل و خونریزی می گردد. در این موارد، دروغ غائله را فرو می نشاند و از بروز اختلاف و درگیری جلوگیری می کند و راستگویی چون موجب فتنه و فساد است، جایز نیست و مبغوض خداوند است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: «ثَلاثٌ یَقْبَحُ فیهنَّ الصِّدقُ: النَّمیمةُ و اِخبارُکَ الرَّجُلَ عَنْ اَهْلِهِ بِما یَکْرَهُهُ، و تَکذیبُکَ الرَّجُلَ عَنِ الْخَبرِ؛ راست گویی در سه چیز ناپسند است: سخن چینی، سخن گفتن با مرد درباره همسرش به چیزی که او را ناخوش آید. تکذیب خبری که شخص می دهد.»همچنین امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «اگر درباره مسلمانی از یک مسلمان سؤال شد و او راست بگوید و (به واسطه راست گویی) ضرری به آن مسلمان وارد سازد، از دروغ گویان نوشته می شود و اگر کسی درباره مسلمانی از یک مسلمان سؤال کند و او دروغ بگوید و (به واسطه دروغ گویی) منفعتی به او برساند، نزد خدا از راست گویان نوشته می شود.» معنای این روایت این است که مؤمن باید موقعیت سنج و زیرک باشد و نسبت میان سخن و سود آن را بسنجد و طرف با اهمیت را برگزیند نه اینکه برای سودجویی فردی یا گروهی، دروغ بگوید. راست گویی در فقه ...
جملاتی از کاربرد کلمه راستگویی
امید راستگویی نیست یاری را بیار اندر ز درویش و توانگر تا به شاه و شهریار اندر
عالمی از راستگویی دشمن ما گشته اند ما چه می کردیم چون آیینه لوح پاک را
ز راهش گذشتند و بگذشت پیر وز آن راستگویی برست آن امیر
قالَ اللَّهُ خدای گوید عز و جل: هذا یَوْمُ امروز آن روز است، یَنْفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ که ایشان که در دنیا راست گفتند آن راستگویی ایشان را سود دارد، لَهُمْ جَنَّاتٌ ایشانراست بهشتهایی تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ میرود زیر درختان آن جویها خالِدِینَ فِیها أَبَداً جاویدشان جایی آن، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ خشنود شد خدای از ایشان، وَ رَضُوا عَنْهُ و ایشان خشنود شدند از خدای، ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ (۱۱۹) آنست رستگاری و پیروزی بزرگوار.
میان یوسف و معشوق ما نسبت نمی‌گنجد من اندر راستگویی روی پیغمبر نمی‌بینم