ابتلی

ابن عباس گفت: مشرکان قریش رسول خدا را تعییر کردند و گفتند: «ما لِهذَا الرَّسُولِ یَأْکُلُ الطَّعامَ وَ یَمْشِی فِی الْأَسْواقِ»، این آیت بجواب ایشان آمد یعنی : ما انا الّا رسول و ما کنت بدعا من الرسل و هم کانوا بشرا یأکلون الطعام و یمشون فی الأسواق. ای کل من خلا من الرسل کان بهذه الصّفة. معنی آنست که یا محمد ایشان ترا عیب میکنند بآن که خورش خوری و ببازارها روی بطلب معاش خویش، و باین سبب بتو ایمان می‌نیارند، و ایشان نیک میدانند که پیغامبران گذشته همه برین صفت بودند، در نبوّت ایشان اقرار میدهند و هیچکس این صفات منافی نبوّت و رسالت نشمرد و نه عذری بترک ایمان آوردن بایشان، نیست این سخن ایشان جز مکابره محض و عناد ظاهر، وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً و الفتنة البلیّة، ای ابتلی الشریف بالوضیع، یعنی اذا رأی الشّریف الوضیع قد اسلم قبله انف ان یسلم.

و روی مصعب بن سعد عن ابیه: قال قلت یا رسول اللَّه ای النّاس اشد بلاء؟ قال الانبیاء ثم الامثل فالامثل، حتی یبتلی الرجل علی قدر دینه، فان کان صلب الدین اشتد بلاؤه، و ان کان فی دینه رقة ابتلی علی قدر ذلک، فما یبرح البلایا بالعبد حتی یمشی علی الارض و ما علیه خطیئة.»

هُنالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ العرب تکنی بالمکان عن الزّمان و بالزّمان عن المکان، و التّأویل ذاک حین ابتلی المؤمنون بالحصر و القتال لیتبیّن المخلص من المنافق.

شیخ گفت: لولا ان العفو احب الاشیاء الی اللّه تعالی لما ابتلی بالذنب احب الخلق الیه یعنی آدم.

«رَحْمَةً مِنَّا» ای رحمناه رحمة، و یجوز ان یکون مفعولا له، «وَ ذِکْری‌ لِأُولِی الْأَلْبابِ» یعنی اذا ابتلی لبیب بمحنة ذکر بلاء ایوب فصبر.

در علت نادانی و در ابتلی جان بیمار کهن را چه ازین نان و چه تریاک